Vücudumuzda olağanda dostça bir işbirliği vardır: Bağışıklık sistemi, bizi hastalık etkenlerinden korur, kendi hücrelerimizi ise “bizden” olduğu için tanır ve onlara ziyan vermez. Lakin bazen bu istikrar bozulur. İşte bu bozulma, ekseriyetle bağırsaklarımızdaki ince bir savunma sınırı olan “mukozal bariyerin” hasar görmesiyle başlar.
1. Mukozal Bariyerin Bozulması:
Mukozal bariyer, bağırsaklarımızın iç yüzeyini kaplayan, ziyanlı mikropların ve yabancı unsurların kana geçmesini önleyen bir savunma sınırıdır. Bu bariyer hasar gördüğünde, olağanda temas etmemesi gereken bağışıklık hücreleri “alt tabakada” devreye girer.
2. Bağışıklık Hücrelerinin Daima Uyarılması:
Bariyer bozulduğunda, bağışıklık hücreleri gereksiz yere alarma geçer. Güya beden daima bir tehditle karşı karşıyaymış üzere düşünürler. Bu hücreler “sitokin” ismi verilen ihtar molekülleri salgılar. Bu sitokinler, bedenin öteki bölgelerindeki bağışıklık hücrelerini de harekete geçirir. Ortaya çıkan tablo, “low grade inflamasyon” dediğimiz, düşük lakin daima bir iltihap halidir.
3. Bedenin Kendi Hücrelerinin Gaye Haline Gelmesi:
Normalde, bedenimiz kendi hücrelerini tanır ve onlara saldırmaz. Lakin daima uyarılan ve yüksek alarm halinde olan bağışıklık sistemi, artık her şeye kuşkuyla bakmaya başlar. Yeni bir enfeksiyon, gerilim yahut travma esnasında ortaya çıkan “vücudun kendi hücre parçaları”nı da yabancı sanabilir. Bu noktada bağışıklık sistemi, kendi dokularımıza karşı antikorlar (antikor üreten B hücreleri aracılığıyla) üretir. Bu antikorlar, dost hücreleri düşman üzere görerek onları amaç alır.
4. Daima Savaş Hali ve Otoimmün Hastalıklar:
İşte bu durum kronikleştiğinde, bedenimiz kendi hücreleriyle savaşa girer. Bu tablo, otoimmün hastalıkların temelini oluşturur. Bağışıklık sistemi ayırt edemediğinden, kendi dokularımız ziyan görür. Böylelikle doku hasarı ve buna bağlı olarak çeşitli kronik rahatsızlıklar ortaya çıkar.
Bu hastalıklara örnek olarak:
Hashimoto Tiroiditi: Bağışıklık sistemi tiroid bezine ziyan verir, tiroid hormonlarının üretimi azalabilir.
Romatoid Artrit: Eklem zarlarına karşı gelişen hücum eklemlerde iltihaplanma, ağrı ve biçim bozukluklarına yol açar.
Sedef Hastalığı (Psöriyazis): Deride kızarıklık, pullanma ve kalınlaşma yapan bağışıklık reaksiyonu görülür.
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Bedenin pek çok farklı organ ve dokusuna karşı antikor üretilir, eklemlerden böbreklere, deriye ve damarlara kadar geniş çapta hasar olabilir.
Tip 1 Diyabet: Bağışıklık sistemi, pankreastaki insülin üreten hücreleri tahrip eder, insülin yetersizliği ve kan şekeri yüksekliği görülür.
Bu hastalıkların temelinde, olağanda “kendi” kabul edilmesi gereken hücre yahut dokulara, bağışıklık sisteminin kazara “yabancı” üzere davranması yatar.
Sonuç:
Bu tablo, mikrobiyota istikrarı, mukozal bariyerin sağlamlığı ve bağışıklık sisteminin “eğitimli” olmasıyla yakından bağlantılıdır. Şayet bedenimizin bu istikrarını yine kurabilirsek, gereksiz alarm halini yatıştırıp otoimmün taarruzları engelleyebilir yahut hafifletebiliriz.
