Güven, tüm gerçek bağların temelidir. Kişi ne kadar konforlu bir hayat yaşarsa yaşasın oburuyla bağ kurmaya ve alaka içinde olmaya muhtaçlık duyar. Konforlu bir hayat, bağlantının yokluğunu gideremez. Bu manada bireyler ortası ilgiler, yeri doldurulamaz bir gereksinimdir. Bu kıymetli gereksinimin başlamasında ve sürmesinde en gerekli şey, inançtır.
Güven hisseden kişi; ailesi tarafından sevileceğine, gereksinim duyduğunda destekleneceğine, hürmet duyduğu bireylerden hürmet göreceğine, insanlardan ziyan görmeyeceğine inanır ve alakalarını bu inanç doğrultusunda düzenler.
Bazı nedenlerle yaşanan inanç kaybı, kişinin ilgilere ve hayata dair inanç sistemini sarsar. Bağlarda itimat kaybına yol açan iki farklı etken vardır. Bunlardan birincisi, kişinin ötekinden beklediğini (ilgi, dayanak, yardım vs) bulamaması, ikincisi ise beklemediği (kaba davranış, kırıcı konuşma vs) şeylere maruz kalması. Birinci durumun yaşanması ihmalin, ikinci durumun yaşanması istismarın varlığını gösterir ki, bu iki durum, bireylerin ilgilere dair itimadını sarsar ve yine güvenebilmeyi maniler.
Güvenin zedelenmesinden kişinin hayatında pek çok alan tesirler; fikirler, hisler, davranışlar ve alakalar.
Güvensizlik, en başta kişinin başka insanlara ve dış dünyaya karşı kanılarını tesirler. Kişi güvensizliğe yol açan durum yahut kişi nedeniyle, çok genelleyici kanılara kapılır. Dış dünyanın büsbütün makûs bir yer olduğunu, en yakın insanlardan bile ziyan görebileceğini, bu nedenle hiç kimseye güvenmemesi gerektiğini düşünür. İnancın sarsılmasının en güç yanı, hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağı niyetidir. Hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını düşünmek ise, kişiyi ümitsizliğe sürükler.
Güven kaybına yol açan bu fikirler, kişiyi duygusal olarak tesirler ve kişinin kendini tetikte hissetmesine, dert duymasına, ötekilerden ziyan gelebileceği telaşıyla kuşku içinde yaşamasına yol açar. İtimadı sarsılan kişi, bununla birlikte kalbinde büyük bir acı hisseder. Kalbi, kesimlere ayrılmış vazo üzere kırılmıştır. Vazo, tutkalla yapıştırılarak onarılabilir tahminen. Fakat tutkal, kırılan kesimleri bir ortada tutsa bile, o vazoyu kırılmadan evvelki haline geri döndüremez.
Güvensizliğin davranışlara olan tesirine baktığımızda, burada kaçınma ve denetim davranışlarının varlığını görürüz. Kaçınma eğiliminde olan inançsız kişi; kendini insanlardan izole edebilir, duygusal yatırımını insanlardan çekerek hayvanlara yatırabilir, şahıslarla alaka kurmak yerine evcil hayvanlar besleyebilir, gereksinim duyduğu duygusal bağı bu hayvanlarla karşılayabilir. Bu türlü yaparak kendini incinmekten ve aldatılmaktan koruyabilir tahminen lakin bu durum onu, yakın bağ kurmaktan alıkoyar.
Güvensizliğin etkilediği dördüncü ve en kıymetli alan, bağlardır. Bireyler, bağlarında inanç hissetmediğinde; birbirine yakınlaşamaz, bağ kuramaz ve kendini bağa teslim edemez. İtimadın olmadığı bağlar yüzeysel, sığ ve samimiyetten uzaktır. Kişi, güvensizlik nedeniyle kendini münasebete kapattığında yalnızlık ve değersizlik hisleriyle baş başa kalır. Bu durum kişinin depresyon, anksiyete bozukluğu üzere psikopatolojik hastalıklar yaşamasına da yer hazırlar.
Yol açtığı tüm hasarlar düşünüldüğünde güvensizliğin, kişinin hem ferdi, hem toplumsal hayatına büyük bir ziyan verdiğini görebiliyoruz. Bu hasarın onarılması ve yeni hasarların önlenmesi, kişinin güvenebilme kapasitesini yine hayata geçirebilmesi ile mümkündür. Kişinin yine güvenebilmesi sanıldığından zordur ve bunun gerçekleşebilmesi için uzun bir vakte gereksinim vardır.
Güvenin tekrar inşası sürecinde; hem güvensizliğe yol açan, hem de itimadı sarsılan bireylerin sorumluluk alarak tahlile yönelik adımlar atması değerlidir. Atılacak her adım, inancı tesis edecek bir yapı taşı olacaktır.
Güvensizliğe yol açan kişinin; onarıcı teşebbüste bulunması, yol açtığı hasarı hem davranışlarıyla hem kelamlarıyla tamir etmeye çalışması, inancını sarstığı kişinin tekrar güvenebilmesi için vakte muhtaçlık duyduğunu bilmesi, bu vakit içinde inanç sarsıcı davranışlardan uzak durması, karşıdaki kişinin kırgınlık ve öfke hislerine karşı anlayışlı olması ve tüm bu süreci sabırla karşılaması itimat hissinin kazanılmasında epey kıymetlidir.
Güveni sarsılan şahsa gelince; bu kişinin yaşadığı inanç kaybı sonrası temkinli davranması hayli anlaşılabilir bir şeydir. Zira inanç epey değerlidir ve herkese karşı hissedememesi pek doğaldır. Güvensizlik sonrası itimadı yine inşa sürecinde, çok genelleyici yaklaşımlardan ve kendini izole etmekten kaçınmak, sıkıntı da olsa bağ içinde kalmaya çalışmak, karşıdaki kişinin itimat ismine gayretlerini takdir etmek sürecin olumlu sonuçlanmasına yardımcı olacaktır.
Bu süreçte taraflar ortasında tekrarlanan olumlu tecrübeler ve itimat sarsıcı bir durumun yinelenmemesi, inancın tekrar hissedilmesini sağlayacaktır.
Güven, hepimizin temel gereksinimlerinden biridir ve çok değerlidir. Güvensizliğin yol açtığı hasar, lakin inancın tekrar inşası ile onarılabilir. Hiçbirimiz ziyan görme telaşıyla tetikte olmak ve tasa yaşamak istemeyiz. İtimat hepimiz için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Zira itimat; kendimizi münasebete bırakabilmenin ön şartı, duygusal yaralarımızı sarma umudu ve en kıymetlisi de ötekinin davranışlarına karşı savunmasız olma dileğidir.
