Travma sonrası büyüme nedir?
Travma sonrası büyüme, travmatik olaylardan sonra bireyin hayatı daha derinlemesine anlamlandırması, içsel bir seyahate başlaması ve kendisini ruhsal olarak geliştirmesi sürecidir. Bu büyüme sürecinde birey ,kendini daha güçlü hissedebilir, hayata daha fazla mana yükleyebilir, bağlarında derinleşme yaşayabilir, yeni fırsatlar keşfedebilir, daha fazla manevi yahut ruhsal gelişim gösterebilir.
Travma sonrası büyüme, bireyin travmatik olaydan çabucak sonra değil, çoklukla olayın üzerinden aşikâr bir müddet geçtikten sonra ortaya çıkar. Kişi, travma sonrası yaşadığı acıyı anlamlandırmaya çalışırken, içsel bir dönüşüm sürecine girer.
Travma sonrası büyümeyi etkileyen faktörler
Travma sonrası büyüme her bireyde tıpkı biçimde ve birebir süratte gerçekleşmez. Bu süreci etkileyen birçok faktör vardır:
1. Kişilik Özellikleri: Birtakım kişilik özellikleri, bireyin travmatik olaylardan sonra büyüme göstermesine yardımcı olabilir. Örneğin, açık fikirli ve kendini geliştirmeye yatkın bireyler, daha büyük çerçeveden bakabilen yaşadıkları travmaları anlamlandırma ve ders çıkarma konusunda daha başarılı olabilir.
2. Toplumsal Dayanak: Yakın etrafın verdiği dayanak, travma sonrası büyüme sürecinde kritik bir rol oynar. Aile, arkadaşlar yahut terapist üzere destekleyici şahıslar, bireyin hislerini paylaşmasına ve olayları daha sağlıklı bir halde işlemesine yardımcı olabilir.
3. Mana Arayışı: Travma sonrası büyüme, bireyin yaşadığı acıyı anlamlandırmasıyla yakından alakalıdır. “Bu olay bana ne öğretti?” yahut “Bu tecrübe beni nasıl değiştirdi?” üzere sorular, büyüme sürecinin başlamasına katkı sağlayabilir.
4. Evvelki Hayat Tecrübeleri: Daha evvel zorluklarla başa çıkmış ve bu süreçlerden ders çıkarmış bireyler, yeni travmalarla karşılaştıklarında daha dirençli olabilirler. Evvelki tecrübeler, bireyin travmatik olaylara karşı geliştirdiği başa çıkma stratejilerini de etkileyebilir.
Travma sonrası büyümenin ruh sıhhati üzerindeki etkileri
Travma sonrası büyüme, bireyin ruh sıhhatini olumlu istikamette etkileyebilir. Bu süreç, bilhassa depresyon, tasa bozukluğu ve travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) üzere ruhsal rahatsızlıklarla çabada destekleyici olabilir.
Birey travmadan sonra güçlenme sürecine girdiğinde:
• Kendine itimadı artar,
• Daha dirençli bir hale gelir,
• Olaylara çok taraflı ve sonuç odaklı bakabilir,
• Olaylara tecrübe gözüyle bakabilir ,
• Gerilimle başa çıkma marifetleri gelişir,
• Geleceğe dair umut duygusu güçlenir.
Ancak, travma sonrası büyüme her vakit tam manasıyla müspet bir süreç değildir. Birey, bu büyümeyi yaşarken hala telaş, hüzün yahut gerilim üzere hisler hissedebilir. Hiçbir vakit geçmeyeceğini düşünebilir.. Bu sürecin inişli çıkışlı olduğunu kabul etmek gerekir . Kıymetli olan, bu hislerle sağlıklı bir formda başa çıkmayı öğrenmektir.
Travma Sonrası Büyüme Yaşamayan Bireylerin Yapabilecekleri:
Bazı bireyler, travmatik bir tecrübeden sonra büyüme ve gelişme göstermekte zorlanabilir. Bu durum, yaşanan travmanın ciddiyeti, ferdî özellikler, toplumsal takviye eksikliği yahut çeşitli ruhsal pürüzler nedeniyle olabilir. Travma sonrası büyüme, her bireyde resen gerçekleşmeyebilir ve bu sürecin yaşanamaması, kişinin eksik yahut yetersiz olduğu manasına gelmez. Aslında, travma sonrası büyüme bir süreçtir ve herkesin bu süreci farklı bir süratte deneyimlemesi doğaldır. Travma sonrası büyüme, her birey için doğal bir süreç olmayabilir, fakat bu, travmanın kalıcı bir tesiri olduğu manasına gelmez. Düzgünleşme süreci vakit alabilir ve profesyonel rehberlikle bu süreç hızlandırılabilir.
Bunun bir süreç olduğunu çabucak üstesinden gelmenin güç olduğunu kabullenip duygusal yüküne müsaade vermeli. Kendini ve hislerini kabul etmek büyüme sürecinin birinci adımıdır. TSB bir gecede gerçekleşmez. Bu yüzde sabırla ve anlayışla ilerlemek güzelleşme önüşme sürecine olan inancı ve umudu arttırabilir. Toplumsal dayanak yalnız hissetmeyi engelleyebilir. Bu nedenle aile üyeleri , güvenebilecekleei arkadaşlar vb. Bireylerle kontakta olmak yararlı olabilir. Ek olarak bu periyotta kendi güçlü yanlarına odaklanmak keşfetmek, kendini tanımak, kendisini keyifli eden aktiviteleri, durumları anlamak kişinin kendisi üzerimde kıymetli bir keşifi olabilir.
Sonuç
Travma, bireyin hayatında derin yaralar açabilir; fakat bu yaralar bazen bireyin daha güçlü ve şuurlu hale gelmesine de neden olabilir. Travma sonrası büyüme, yaşanan acının büsbütün ortadan kalkmasını sağlamaz, lakin bireyin bu acıyı manalandırarak hayatına devam etmesine yardımcı olabilir.Her bireyin travmaya verdiği reaksiyon farklıdır. Kimi beşerler daha süratli büyüme gösterirken, bazıları için bu süreç daha uzun sürebilir. Değerli olan, bireyin kendisine karşı sabırlı olması, takviye alması ve bu sürecin vakitle gelişeceğini kabul etmesidir.Travma sonrası büyüme, insanın en güç anlarında bile içsel gücünü keşfetmesini sağlayan bir süreçtir. Zorluklardan güçlenerek çıkmak mümkündür ve bu süreçte birey, kendisini ve hayatı daha derinlemesine anlamaya başlayabilir.
Psk.dan. H.Narin FİDAN
Uzman psk. Mustafa CEMOĞUZ
