Endometrium Kanseri ( Rahim Kanseri ) Risk Faktörleri, Teşhis ve Tedavi

Giriş
Endometrium kanseri, uterusun iç katmanını oluşturan endometriumu etkileyen malign bir tümördür. Bayan üreme sisteminde en sık görülen kanser cinslerinden biri olan endometrium kanseri, ekseriyetle menopoz sonrası bayanlarda ortaya çıkar. Erken teşhis sayesinde hayli güzel bir prognoza sahiptir.

Risk Faktörleri
Endometrium kanserinin gelişiminde genetik, hormonal ve çevresel faktörlerin rolü büyüktür. Esas risk faktörleri şunlardır:

1. Obezite: Artan beden kitle indeksi östrojen düzeylerini yükseltir ve endometriyal hücrelerin çok çoğalmasına neden olabilir.
2. Hormon Tedavisi: Östrojen içeren lakin progesteron eklenmemiş hormon tedavisi, kanser riskini artırabilir.
3. Menstrüel Geçmiş: Erken menarş (ilk adet) ve geç menopoz üzere uzun müddetli östrojen maruziyeti durumlarında risk artar.
4. Aile Öyküsü: Lynch sendromu üzere genetik predispozisyonlar endometrium kanseri riskini artırır.
5. Diğer Faktörler: Polikistik over sendromu (PCOS), hipertansiyon ve diyabet üzere durumlar da risk faktörleri ortasında sayılır.

Belirtiler
Endometrium kanseri ekseriyetle erken evrede belirti verir, bu da erken tanıyı kolaylaştırır. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Menopoz sonrası kanama
• Adet düzensizlikleri
• Pelvik ağrı
• Vajinal akıntıda değişiklik

Tanı
Teşhis süreci ekseriyetle detaylı bir anamnez ve fizik muayene ile başlar. Bunu takiben aşağıdaki prosedürler kullanılır:

1. Transvajinal Ultrasonografi: Endometriyal kalınlık kıymetlendirilir.
2. Endometriyal Biyopsi: Kesin teşhis için altın standarttır.
3. Histeroskopi: Biyopsi ile birlikte görsel inceleme yapılabilir.
4. Görüntüleme Yöntemleri: MRI ve BT, hastalığın yayılımını kıymetlendirmek için kullanılır.

Tedavi
Tedavi planı hastalığın evresine, hastanın genel sıhhat durumuna ve ferdi tercihlere nazaran belirlenir:

1. Cerrahi: Histerektomi ve bilateral salpingo-ooferektomi, birinci tedavi usulüdür.
2. Radyoterapi: Cerrahiden sonra yahut cerrahi yapılamıyorsa uygulanabilir.
3. Kemoterapi: İleri evrelerde yahut nüks eden hastalıkta kullanılır.
4. Hormon Tedavisi: Progesteron tedavisi, düşük dereceli tümörlerde ve çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalarda bir seçenek olabilir.

Prognoz ve İzlem
Erken evrede teşhis edilen endometrium kanseri hastalarının 5 yıllık sağkalım oranı %90’ın üzerindedir. Fakat ileri evrelerde bu oran besbelli formda düşer. Tedavi sonrası sistemli takip, nükslerin erken tespiti için kıymetlidir.

Sonuç
Endometrium kanseri, erken teşhis ve tesirli tedaviyle büyük ölçüde denetim altına alınabilen bir hastalıktır. Risk faktörlerinin farkında olunması, tertipli jinekolojik denetimler ve erken belirtilerin göz gerisi edilmemesi, bayanların sıhhatini muhafazada kritik değere sahiptir.

Endometrium Kanserinde Tedavi Yaklaşımları

Endometrium kanseri tedavisi; hastalığın evresine, tümörün derecesine (grade), hastanın genel sıhhat durumuna ve ferdî tercihine nazaran planlanır. Tedavi modaliteleri çoklukla cerrahi, radyoterapi, kemoterapi ve hormonal tedavi formundadır. Aşağıda bu metotlar ayrıntılı formda açıklanmıştır:

1. Cerrahi Tedavi

Cerrahi, endometrium kanserinin tedavisinde çoklukla birinci basamaktır. Gaye, tümörün büsbütün çıkarılması ve hastalığın evresinin belirlenmesidir.

• Total Abdominal Histerektomi ve Bilateral Salpingo-Ooferektomi (TAH-BSO):
  Rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin çıkarılması sürecidir. Birçok erken evre endometrium kanserinde standart tedavi usulüdür.
• Pelvik ve Paraaortik Lenfadenektomi:
  Kanserin lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını kıymetlendirmek için pelvik ve paraaortik lenf nodlarının çıkarılması önerilebilir. Bilhassa yüksek riskli hastalarda uygulanır.
• Sentinel Lenf Düğümü Biyopsisi:
  Daha az invaziv bir sistemdir. Kanserin lenf bezlerine yayılımını pahalandırmak için tercih edilir ve morbiditeyi azaltır.
• Minimal İnvaziv Cerrahi (Laparoskopik yahut Robotik Cerrahi):
  Minimal invaziv metotlar, daha az postoperatif ağrı ve daha süratli düzgünleşme sağladığı için sıkça tercih edilir.

2. Radyoterapi

Radyoterapi, cerrahi sonrasında yahut cerrahinin uygun olmadığı hastalarda kullanılabilir. İki temel tipi vardır:

• Brakiterapi:
  Radyoaktif kaynak, direkt vajinal kubbeye yerleştirilir. Daha sonlu bir alanı amaç alır ve yan tesirleri ekseriyetle daha azdır.
• Eksternal Radyoterapi:
  Pelvik bölgeye dışarıdan ışın tedavisi uygulanır. Ekseriyetle tümörün lenf nodlarına yahut etraf dokulara yayıldığı durumlarda tercih edilir.

Radyoterapi ekseriyetle cerrahi sonrası lokal nüks riskini azaltmak için kullanılır.

3. Kemoterapi

Kemoterapi, ileri evre yahut nüks eden endometrium kanserinde uygulanır. Çoklukla radyoterapiyle birlikte yahut tek başına kullanılır.

• İlk Seçenek İlaçlar:
  • Karboplatin ve Paklitaksel kombinasyonu: En sık tercih edilen rejimdir.
  • Doksorubisin, Sisplatin üzere ilaçlar da alternatif olarak kullanılabilir.
• Yan Etkiler: Kemoterapi bulantı, halsizlik, saç dökülmesi ve bağışıklık sisteminde zayıflama üzere yan tesirlere neden olabilir.

4. Hormon Tedavisi

Hormon tedavisi, bilhassa progesteron reseptör olumlu, düşük dereceli ve yavaş büyüyen tümörlerde kullanılabilir. Çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalar için de bir seçenek sunar.

• Progestin Tedavisi:
  • Megestrol asetat yahut Medroksiprogesteron asetat kullanılır.
  • Oral, enjeksiyon yahut rahim içine yerleştirilen hormon salan aygıtlar (örneğin, levonorgestrel salan RİA) formunda uygulanabilir.
• Aromataz İnhibitörleri:
  Bilhassa menopoz sonrası hastalarda östrojen üretimini azaltarak tesirli olabilir.

5. İmmünoterapi ve Maksada Yönelik Tedaviler

Son yıllarda immünoterapiler ve gayeye yönelik tedaviler, ileri evre yahut tedaviye dirençli endometrium kanseri için yeni umutlar sunmaktadır:

• PD-1/PD-L1 İnhibitörleri:
  • Pembrolizumab üzere immünoterapiler, bilhassa mikrosatellit instabilitesi (MSI) yüksek tümörlerde tesirli olabilir.
• Hedefe Yönelik Tedaviler:
  • Lenvatinib (bir tirozin kinaz inhibitörü), immünoterapiyle kombinasyon halinde kullanıldığında aktiflik gösterir.

6. Fertilite Muhafaza Gayeli Tedavi

Çocuk sahibi olmak isteyen genç hastalarda erken evre, düşük dereceli tümörlerde konservatif yaklaşımlar düşünülebilir.

• Sadece progestin tedavisi uygulanarak tümör baskılanabilir.
• Bu hastalar sıkı bir formda takip edilmeli ve tedavi sonrası doğum gerçekleştikten sonra histerektomi düşünülmelidir.

7. Palyatif Tedavi

İleri evre hastalıkta ağrının denetimi, semptom idaresi ve ömür kalitesini artırmaya yönelik palyatif tedavi yaklaşımları kıymetlidir.

Tedavi Seçiminin Belirlenmesi
Endometrium kanserinde tedavi multidisipliner bir grup tarafından planlanmalıdır. Cerrahi, onkolojik, radyolojik ve patolojik bulgular ışığında ferdî bir yaklaşım benimsenir. Hastanın genel sıhhat durumu ve hayat kalitesi tedavide sürekli ön planda tutulmalıdır.