Özgüvensizlik: Kökleri Derinlere Uzanan Bir Sorun ve Terapinin Gücü
Özgüven, insanın kendisine olan inancı, bedelini bilmesi ve hayatta karşılaştığı zorluklarla başa çıkabilme yeteneğidir. Bu, hem ferdî hem de profesyonel hayatta başarılı olmanın temel taşlarından biridir. Fakat, birçok insanın ömründe özgüvensizlik büyük bir mani oluşturur. Bu yazıda, özgüvensizliğin ne olduğunu, neden oluştuğunu, bu durumu aşmanın yollarını ve terapi sürecinin nasıl yardımcı olabileceğini derinlemesine inceleyeceğiz.
Özgüvensizlik Nedir?
Özgüvensizlik, bireyin kendi yeteneklerine, bedeline ve potansiyeline duyduğu güvensizliktir. Özgüven eksikliği, bir kişinin kendisini yetersiz, bedelsiz ya da diğerlerine nazaran daha az kâfi hissetmesine yol açar. Bu durum, günlük hayatta kararsızlık, dert, endişe, içsel çatışmalar ve toplumsal bağlarda sorunlar yaratabilir. Özgüvensiz beşerler, kendi sonlarını belirlemekte zorlanır, daima olarak diğerlerinin onayına gereksinim duyarlar ve başarısızlık dehşetiyle risk almaktan kaçınırlar.
Özgüvensizlik Neden Oluşur?
Özgüvensizlik, birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Her bireyin özgüvenini etkileyen faktörler farklıdır, lakin birtakım yaygın nedenler şunlar olabilir:
1. Çocuklukta Yaşanan Olumsuz Deneyimler
Çocukluk periyodunda yaşanan travmalar, bilhassa sevgi ve ilgi eksikliği, çok eleştirilen bir çocukluk, dışlanmışlık yahut fiziksel/duygusal istismar üzere olgular, özgüvenin temellerini zedeler. Çocuk, kendisini pahalı hissetmek yerine, daima eksik yahut yanlış biri olarak görür. Bu durum, yetişkinlik devrine kadar sürebilir.
2. Toplum ve Aile Beklentileri
Ailelerin ya da toplumun bireyden çok yüksek beklentileri, kişiyi daima olarak bir “başarı” yahut “mükemmeliyet” arayışına iter. Bu, bireyin kendisini yetersiz hissetmesine yol açar, zira her vakit bir adım daha ileri gitmesi gerektiğini düşünür.
3. Şahsî Başarısızlık Deneyimleri
Yaşanan başarısızlıklar, kişinin kendi yeteneklerine olan inancını sarsabilir. Bilhassa, kişi geçmişte büyük hayal kırıklıkları yaşamışsa, bu travmalar özgüven kaybına yol açabilir. Bir kusur yapma korkusu, gelecekte yeni fırsatları değerlendirmeyi maniler.
4. Kendilik Algısı ve Düşük Özdeğer
Birey, diğerlerinin gözünden kendisini daima olarak kıymetlendirir. Toplumun dayattığı hoşluk standartları, muvaffakiyet ölçütleri ya da toplumsal medya üzere platformlarda diğerleriyle daima kıyaslanmak, özgüven kaybına neden olabilir. Kişi, kendi kıymetini dışsal faktörlere bağlamaya başladığında, içsel inancını kaybeder.
Özgüvensiz Bireylerin Davranışsal Özellikleri
Özgüvensiz beşerler, çoklukla aşağıdaki davranışları stantlar:
• Çok Tenkit ve Kendini Küçümseme
Kendini daima olarak eleştiren, muvaffakiyetlerini görmeyip kusurlarına odaklanan bireyler, özgüven eksikliği yaşarlar. Bu şahıslar, diğerlerinin fikirlerini fazla önemseyebilir ve onları tatmin etmek için daima uğraş sarf edebilirler.
• Kararsızlık ve Tereddüt
Özgüvensiz beşerler, karar vermekte zorlanırlar. Rastgele bir seçim yaparken, oburlarının fikirlerine gereksinim duyarlar. Ayrıyeten, kusur yapma korkusu nedeniyle risk almakta çekinirler.
• Toplumsal Çekingenlik ve Yalnızlık
Topluluk içinde yer almak, toplumsal durumlarla başa çıkmak, özgüvensiz bireyler için büyük bir zorluk olabilir. Daima olarak diğerlerinden onay alma muhtaçlığı, toplumsal bağlantılarda uzaklıklar oluşturabilir.
• Mükemmeliyetçilik
Muvaffakiyete olan çok takıntı, yanlışların kabul edilemez olduğu kanısı ve her şeyin harika olması gerektiğine dair inanç, özgüvensizlikle irtibatlıdır. Bu şahıslar, her vakit daha fazlasını yapma baskısı hissederler.
Özgüvensizlikten Kurtulmanın Yolları
Özgüvensizliğin üstesinden gelmek, vakit alabilir ancak mümkündür. İşte bu süreçte yardımcı olabilecek birtakım değerli adımlar:
1. Kendini Tanıma ve Kabul Etme
Özgüvenin temeli, kendinizi tanımak ve olduğu üzere kabul etmektir. Hepimiz farklıyız ve kusurlar yapabiliriz. Bu yanılgılar, bizi tanımlamaz. Kendi güçlü taraflarınızı fark etmek, eksikliklerinizi ise geliştirme fırsatı olarak görmek, özgüveninizi artırabilir.
2. Olumsuz İnançları Değiştirmek
Birçok özgüvensiz kişi, kendi kıymeti hakkında olumsuz inançlara sahiptir. “Yeterli değilim” yahut “Başaramam” üzere kanılar, kişinin kendisine olan inancını zedeler. Terapistiniz, bu olumsuz inançları fark etmenize ve daha sağlıklı bir niyet biçimine yönelmenize yardımcı olabilir.
3. Gerçekçi Amaçlar Belirlemek
Küçük, ulaşılabilinir amaçlarla başlayabiliriz.
