Narsisistik Kişilik Bozukluğu: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Narsisistik kişilik bozukluğu (NKB), kişinin çok halde kendisini kıymetli ve bedelli görmesi, oburlarının hislerini anlamada ve empati kurmada zorluk çekmesi ile karakterize edilen bir ruhsal durumdur. Bu bozukluk, bireylerin kendilerine çok bir hayranlık duyması, muvaffakiyetlerini ve yeteneklerini abartması, diğerlerinden daima ilgi ve takdir beklemesi üzere özelliklerle kendini gösterir. Narsisistik kişilik bozukluğu, bireylerin toplumsal bağlarında ve iş hayatlarında zorluklar yaşamasına yol açabilir. Ayrıyeten, NKB’ye sahip şahıslar sıklıkla tenkide karşı çok hassastırlar ve bağlantılarında patolojik bir biçimde üstünlük kurma gayreti gösterirler.

Narsisistik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsisistik kişilik bozukluğu, kişinin kendini çok derecede önemsemesi ve bu biçimde düşünmesidir. Bu bireyler çoklukla kendilerini özel ve eşsiz olarak görürler, öbür insanlardan üstün olduklarına inanırlar ve sık sık diğerlerinden takdir görmek isterler. Bu bozukluk, kişinin toplumsal bağlantılarını, iş hayatını ve genel ruh sıhhatini olumsuz tarafta etkileyebilir.

NKB çoklukla ergenlik ya da erken yetişkinlik periyotlarında başlar ve bireyin hayatı boyunca devam eder. Toplumda, çoklukla bu bireylerin “bencil”, “kendini beğenmiş” yahut “başkalarına karşı duyarsız” olduğu düşünülür. Lakin, narsisistik kişilik bozukluğuna sahip bireylerin içinde derin bir değersizlik hissi ve duygusal zayıflık da olabilir.

Narsisistik Kişilik Bozukluğunun Belirtileri

Narsisistik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, etraflarından daima bir hayranlık ve onay beklerler. Bu bozukluğun belirtileri çoklukla şu biçimdedir:

1. Kendine Çok Kıymet Verme

Kişi, muvaffakiyetlerini ve yeteneklerini abartır ve birden fazla vakit öbür insanlardan daha üstün olduğunu düşünür. Sıklıkla dikkat çekmeye çalışır ve kendini özel biri olarak görür.

2. Diğerlerinden Çok İlgi ve Hayranlık Bekleme

NKB’ye sahip şahıslar, diğerlerinden daima olarak ilgi ve takdir beklerler. Bu bireyler, etraflarındaki insanlardan daima olarak övgü almak isterler ve oburlarının dikkatini kendi üzerine çekmeye çalışırlar.

3. Empati Eksikliği

Narsisistik kişilik bozukluğu olan bireyler, diğerlerinin hislerine, gereksinimlerine ve niyetlerine duyarsızdır. Diğerlerinin acılarını yahut muhtaçlıklarını anlamakta zorluk çekerler ve ekseriyetle diğerlerinin hislerini küçümseyebilirler.

4. Bağlantılarda Manipülasyon

NKB’ye sahip şahıslar, çoklukla diğerlerini kendi çıkarlarına hizmet etmeye zorlarlar. İnsanları kullanarak onlara üstünlük sağlama eğilimindedirler ve birden fazla vakit ilgilerde çıkarcı bir yaklaşım sergilerler.

5. Tenkitten Çok Hassasiyet

Narsisistik kişilik bozukluğu olan bireyler, tenkide çok hassastır. Bir eleştiriyi şahsî bir taarruz olarak algılayabilir ve buna çok reaksiyon verebilirler. Bu reaksiyonlar, öfke patlamaları yahut yıkıcı davranışlar halinde olabilir.

6. Fantasilerle Yaşama

NKB’ye sahip bireyler, çoğunlukla gerçekçi olmayan, büyük muvaffakiyetler ve kudretle ilgili hayallere kapılırlar. Bu hayaller, onların kendilerini özel ve eşsiz bir kişi olarak görmelerini pekiştirir.

7. Diğerlerinden Sömürücü Davranışlar

Bu şahıslar, ekseriyetle diğerlerini ferdî çıkarları için kullanırlar. Başka insanları manipüle etme ya da onlardan yararlanma eğilimindedirler.

8. Daima Muvaffakiyet ve Güç Arayışı

Narsisistik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, çoklukla büyük muvaffakiyetler ve daima güç arayışı içindedirler. Bunun için her türlü fırsatı değerlendirirler ve başarılı olmaları gerektiği konusunda takıntılı olabilirler.

Narsisistik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Narsisistik kişilik bozukluğunun tam olarak neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin tesiri olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler şunlardır:

1. Genetik Yatkınlık

Aile üyelerinde narsisistik kişilik bozukluğu olan şahıslarda, bu bozukluğun gelişme mümkünlüğü daha yüksek olabilir. Genetik faktörler, bir kişinin narsisistik kişilik özelliklerini geliştirmede değerli bir rol oynayabilir.

2. Aile İlgileri ve Çocukluk Deneyimleri

Çocukluk periyodunda çok ilgi görmek, ebeveynlerden fazla övgü almak yahut tam aykırısı, çok tenkit ve ilgisizlik görmek, narsisistik kişilik bozukluğunun gelişmesinde tesirli olabilir. Bilhassa çocukluk devrindeki çok ilgi yahut ihmalkârlık, narsisizmi besleyen faktörlerdendir.

3. Kişilik Gelişimi ve Çevresel Faktörler

Kişinin büyüdüğü etraf, arkadaş ilgileri ve toplumda aldığı geri bildirimler de narsisistik kişilik bozukluğunun gelişmesinde rol oynayabilir. Bu şahıslar, etraflarından aldıkları çok olumlu geri bildirimlerle kendilerini özel ve üstün biri olarak görmeye başlayabilirler.

4. Biyolojik Faktörler

Beyindeki kimyasal dengesizlikler yahut nörolojik bozukluklar, narsisistik kişilik bozukluğunun gelişmesine taban hazırlayabilir.

Narsisistik Kişilik Bozukluğunun Tedavisi

Narsisistik kişilik bozukluğunun tedavisi, çoklukla uzun vadeli bir süreçtir ve ekseriyetle psikoterapi temel alınarak yapılır. Fakat, tedaviye başlanmadan evvel, bireylerin bozuklukları kabul etmeleri gerekmektedir.

1. Psikoterapi

Narsisistik kişilik bozukluğunun tedavisinde en yaygın kullanılan usul psikoterapidir. Kişisel terapi, kişinin narsisistik özelliklerinin farkına varmasına yardımcı olabilir. Ayrıyeten, şahsa empati geliştirme, diğerlerinin hislerini anlamaya çalışma ve ilgilerde daha sağlıklı bir yaklaşım benimseme üzere marifetler kazandırılabilir.

2. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

BDT, bireylerin olumsuz niyet ve davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlayan bir terapi cinsidir. Narsisistik kişilik bozukluğu olan bireylerde, ekseriyetle olumsuz ve abartılı niyetler vardır. BDT, bu fikirlerin yerine daha sağlıklı ve gerçekçi kanılar koymaya çalışır.

3. Kümeyle Terapisi

Bazen küme terapisi de narsisistik kişilik bozukluğu tedavisinde yararlı olabilir. Küme terapisi, kişinin diğerleriyle empati kurma marifetlerini geliştirmesine yardımcı olabilir.

4. İlaç Tedavisi

Narsisistik kişilik bozukluğu için ilaç tedavisi direkt bir tedavi yolu olmasa da, depresyon, anksiyete yahut öteki eşlik eden ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.

5. Aile Terapisi

Aile terapisi, narsisistik kişilik bozukluğu olan bireylerin aile üyeleriyle olan bağlarını güzelleştirebilir. Bu terapi, aile üyelerinin birbirlerine daha sağlıklı ve anlayışlı bir biçimde yaklaşmalarını sağlayabilir.

Sonuç

Narsisistik kişilik bozukluğu, bireylerin kendilerini çok halde üstün görmeleri, empati eksiklikleri ve diğerlerini manipüle etme eğilimleri ile karakterize edilir. Lakin bu şahısların içinde derin bir güvensizlik ve değersizlik hissi de olabilir. Tedavi süreci uzun ve şiddetli olabilir, lakin gerçek psikoterapi ve takviye ile narsisistik kişilik bozukluğu olan bireyler daha sağlıklı bağlantılar kurabilir ve kendilerine daha gerçekçi bir halde bakabilirler.