Bebekliğimizde söylediğimiz birinci sözden, attığımız birinci adıma kadar ebevenynlerimizin ve etrafımızdaki öbür bireylerin bizi düzeltme ve geliştirme gayretlerine şahit oluruz. Bu düzeltme ve geliştirme eforları, bebeklik ve çocuklukta bir sözün nasıl söylenileceğinden, kaşık ve çatalın nasıl tutulacağına; ergenlik, erken yetişkinlik üzere periyotlarda ise akademik muvaffakiyet seviyesinden, hayat yolunda yapılacak seçimlere kadar farklı biçimlerde karşımıza çıkabilir.
Bu biçimde düzeltme, geliştirme ve uygunlaştırma eforlarına maruz kaldıkça, hayatta muhakkak standartlara uymamız ve ulaşmamız gerektiğini görürüz. Böylelikle performansımızı geliştirmek ve daha yüksek standartlara ulaşmak bizim için kıymetli hale gelir ve bu istikamette efor sarf ederiz. Giriştiğimiz bu eforlar, her vakit mükemmeliyetçilikle eş olmasa da insanın kendine yönelik belirlediği yüksek ferdî standartların varlığı kelam konusu olduğunda, mükemmeliyetçiliğe rastlamak mümkün hale gelir.
Bu bağlamda mükemmeliyetçilik, bireyin kendine yönelik belirlediği yüksek standartları, gösterdiği uğraş ve performansa yönelik tavrını içerir. Birey, bu standartlara ulaşamadığında yahut performansına yönelik olumsuz bir tavra sahip olduğunda ise kendini çok seviyede eleştirebilir, yetersiz ve başarısız olduğunu düşünebilir. Böylelikle kendisini olumsuz tarafta etkileyen, sıhhatsiz bir mükemmeliyetçilik profili geliştirmiş olur.
Yine de belirlediği standartlar ve gösterdiği performans kişinin beklentisiyle uyumlu olduğunda, mükemmeliyetçilik her vakit olumsuz olmayabilir ve bireyi gelişmeye devam etmek ismine teşvik edebilir.
Mükemmeliyetçilik ne üzere sonuçlar doğurur?
Bireyin sahip olduğu yüksek şahsî standartlar ve bu doğrultuda sergilediği performansın sonuçları birbiriyle uyumsuz olduğunda, yani olumsuz bir mükemmeliyetçilik profili geliştiğinde, bu uyumsuzluğun istenmeyen çeşitli sonuçları olabilir.
İlkin toplumsal dert ve performans korkusuna değinecek olursak, performansının öbürleri tarafından olumsuz biçimde değerlendirileceğine inanan mükemmeliyetçi birey, yanlışlarına yönelik artan kaygılarını denetim etmekte zahmet çekebilir ve bu da toplumsal korku ve performans korkusuyla sonuçlanabilir.
Bununla birlikte harikaya ulaşma dileği, bireyin bu tarafta obsesyon ve kompulsiyonlar geliştirmesine yol açabilir ve durmaksızın tekrarlayan mükemmeliyetçi fikir ve davranışlar doğurarak obsesif kompulsif bozukluğu kelam konusu kılabilir.
Depresyona geldiğimizde ise, bireyin kendine koyduğu yüksek ve gerçekçi olmayan standartları karşılayamadığında ağır bir mağlubiyet ve ümitsizlik hissedebileceğini, yaşadığı hayakırıklığı nedeniyle kendini olumsuz ve katı formda değerlendirebileceğini görürüz.
Tüm bu psikopatolojilerin yanı sıra, mükemmeliyetçiliğin uyumsuz tesirlerini deneyimleyen bireylerde benlik hürmetlerinin kıymetli ölçüde ziyan görmesi, yalnızlık, öfke ve keder hislerinin daha ağır hissedilmesi; bu doğrultuda bu bireylerin fonksiyonsuz baş etme yollarına yönelmeleri ve böylelikle çeşitli risklere karşı daha hassas olmaları, yeni sorunlara sebep olabilir.
