Çocuklarda Ayrılık Tasası: Nedenleri ve Tahlil Yolları

Ayrılık korkusu (separation anxiety), ekseriyetle çocukların belli bir yaş devrinde karşılaştığı ve bilhassa ebeveynlerinden yahut bakım verenlerinden ayrıldıklarında ağır tasa yaşadıkları bir durumdur. Bu telaş, çocukların gelişimsel süreçlerinin bir modülü olsa da, birtakım çocuklarda daha ağır ve uzun periyodik olabilir. Ayrılık derdi, 6-12 aylık bebeklerde başlar ve 2-3 yaş civarında en üst seviyeye ulaşır. Çocuk, bilhassa ebeveynlerinden uzak kalması gerektiğinde, ağlama, öfke nöbetleri, uyku problemleri ve daima ebeveyni yanında isteme üzere davranışlarla bu tasayı dışa vurabilir.

Ayrılık Korkusunun Nedenleri

Ayrılık korkusu, çocukların gelişimsel muhtaçlıkları ve çevresel faktörlerin bir sonucudur. Kimi temel nedenler şunlardır:

1. Bağlanma Gereksinimi: Çocuklar, birinci yıllarında güçlü bir formda birincil bakıcılarına bağlanma gereksinimi duyarlar. Bu bağlanma süreci, onların kendilerini inançta hissetmeleri için gereklidir. Ebeveynlerinden ayrıldıklarında, bu güvenlik hissini kaybetme korkusu yaşarlar.

2. Gelişimsel Süreçler: Çocuklar, 1-3 yaş ortası periyotlarında dünyayı keşfetmeye başlarlar, lakin tıpkı vakitte ebeveynlerinden uzaklaştıklarında inançta olup olmadıklarını sorgularlar. Bu ikilem, ayrılık derdini tetikleyebilir.

3. Aile Dinamikleri: Ebeveynlerin dertli olması, sık sık seyahat etmeleri yahut taşınma üzere değişiklikler, çocukların güvenlik hissini zedeleyebilir ve ayrılık tasasının daha ağır yaşanmasına yol açabilir.

4. Yeni Tecrübeler: Kreşe yahut anaokuluna başlamak, çocuklar için yeni bir ortama girme ve ebeveynlerinden ayrılma manasına gelir. Bu tıp tecrübeler, ayrılık derdini tetikleyebilir. Çocuklar bu yeni ortamları tehdit edici olarak algılayabilirler.

Ayrılık Telaşının Belirtileri

Ayrılık telaşı yaşayan çocuklar çeşitli duygusal ve fizikî belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler şunlardır:

• Ağlama ve Hırçınlık: Ebeveynlerinden ayrıldıklarında ağır ağlama nöbetleri geçirebilirler.

• Yalnız Kalma Korkusu: Ebeveynlerinin yanında olmasını daima talep edebilirler, meskenin içinde bile bir an olsun yalnız kalmak istemeyebilirler.

• Uyku Bozuklukları: Çocuklar ayrılık korkusu yaşadıklarında, gece uykuya dalmakta zorlanabilir ya da gece uyanıp ebeveynlerini arayabilirler.

• Fizikî Şikayetler: Mide bulantısı, baş ağrısı üzere fizikî şikayetler lisana getirerek ebeveynlerinin yanından ayrılmamaya çalışabilirler.

Çözüm Yolları

Ayrılık telaşının doğal bir gelişim süreci olduğunu bilmek, ebeveynler için rahatlatıcı olabilir. Lakin, bu süreci daha az zorlayıcı hale getirmek ve çocukların bu korkuyu aşmasına yardımcı olmak için birtakım adımlar atılabilir:

1. Alıştırma Süreci: Çocuğun yeni bir ortama alışması için küçük adımlar atmak kıymetlidir. Kreşe başlama üzere yeni bir tecrübeye alışması için, evvel kısa vadeli ayrılıklarla başlayarak çocuğun bu duruma adapte olmasına yardımcı olunabilir.

2. Rutinler Oluşturma: Rutinler, çocuklara itimat verir. Çocuk her gün tıpkı saatlerde ebeveyninden ayrılacağını bildiğinde, ayrılık daha az gerilimli hale gelebilir. Sabahları tıpkı ritüelleri tekrar etmek, çocuğun kendini inançta hissetmesine katkı sağlar.

3. İnanç Veren Konuşmalar: Çocuğa her vakit geri döneceğinizi, ayrılıkların süreksiz olduğunu ve onu inançta bıraktığınızı anlatmak, derdini hafifletir. Ayrılıklarda kısa vedalar yapmak ve vedayı dramatize etmemek de tesirli bir usuldür.

4. Sabırlı Olma: Çocuklar ayrılık korkusuyla başa çıkarken, ebeveynlerin sabırlı olması çok değerlidir. Bu süreç her çocuk için farklı süratte ilerleyebilir. Çocuğun hislerini anlamaya çalışmak, ona takviye olmak ve kendini inançta hissetmesi için yanında olmak kıymetlidir.

Ayrılık Telaşı Ne Vakit Sorun Haline Gelir?

Ayrılık telaşı doğal bir süreçtir, lakin birtakım durumlarda bu telaş daha uzun mühlet devam edebilir ve çocuğun günlük hayatını olumsuz etkileyebilir. Bu üzere durumlarda, ayrılık korkusu bozukluğu (separation anxiety disorder) ismi verilen bir durumdan bahsedilir. Şayet çocuk 6 aydan daha uzun bir mühlet boyunca ağır telaş yaşıyor, okula gitmekte zorlanıyor, toplumsal alakalarda zahmet çekiyorsa bir uzmandan yardım almak gerekebilir.

Sonuç

Çocuklarda ayrılık korkusu, gelişim sürecinin doğal bir kesimidir. Ebeveynlerin sabırlı, dengeli ve destekleyici olması, bu sürecin sağlıklı bir halde aşılmasına yardımcı olur. Çocuğun itimat hissini pekiştirecek adımlar atıldığında, ayrılık tasası vakitle azalır ve çocuk, dünyayı daha bağımsız bir halde keşfetmeye başlar.