Stres – Dert ve İmtihan Kaygısı
     Literatüre baktığımızda gerilim, günlük ömrümüzde bir değişimle karşılaştığımızda hissettiğimiz gerginlik durumudur. İmtihana hazırlanmak, taşınmak, tahminen yeni bir işe başlamak… Daha somut anlamak gerekirse hayatımızda sahip olduğumuz rutinimizde bir değişiklik yapmamız gerektiğinde bedenimiz bize bildirim gönderir. Bu formda bizlere “Değişen bir şeyler var ve buna ahenk sağlaman gerekiyor. Ne yapman gerektiğine karar ver ve uygula.” demeye çalışır.

     Kaygı ise gerilim altında hissedilen histir. telaş büyük oranda olayları olumsuz kıymetlendirme ile ilgili olabilir. İmtihan telaşı ise imtihan anında öğrencinin performansının düşmesine neden olacak kadar ağır hissettiği korkudur.

Stresin Belirtileri Nelerdir?
     Stres ve beraberinde yaşanılan telaş durumunun tesirleri bir biçimde günyüzüne çıkacaktır. Gerilimin kendini belirli ettiği alanları dört başlıkta inceleyebiliriz.

Fizyolojik (Bedensel) Belirtiler: Uyku ve beslenme sorunları, ağrılar, tansiyon sorunları, sindirimde bozulma, güç kaybı, daima yorgun hissetmek, vb.
Duygusal Belirtiler: Telaş duymak, çabuk öfkelenmek ve saldırganlık, ani his değişimleri yaşamak, inançsız hissetmek, alınganlık göstermek, vb.
Zihinsel Belirtiler: Odaklanmakta zorluk yaşamak, tüm zihnin gerilim faktörüne odaklanması ve bu sebeple öteki bir işle meşgul olamamak, verimlilikte düşüş, vb.
Toplumsal Belirtiler: Savunmacı davranmak, arkadaşlar ortası küslükler, randevulara katılmak istememek, vb.
İmtihan Korkusunun Belirtileri Nelerdir?

Huzursuzluk
Tedirginlik hali
Çalışmaya karşı isteksizlik ve kaçınma
Ağız kuruması, süratli kalp ritmi üzere birtakım bedensel tepkiler
Uyku ve beslenme sorunları
Konsantrasyonda bozulma
İmtihan Beni Neden Kaygılandırır?

Sınava dair inançlar ve algılar
İmtihanlar hayal ettiğiniz geleceğe çizdiğiniz yoldaki birtakım istasyonlardır.
Bu sebeple sizler için çokça mana söz ediyor olabilir. Lakin bu mana iki farklı bakış açısı içerebilir.
Bunlar;
“Hedeflerime ulaşmak için üstesinden geleceğim bir imtihan.” yahut “Hedeflerime ulaşmak için atlatmam gereken güç bir sınav/ başaramayacağımı düşündüğüm bir imtihan,vb.” formunda olabilir. Bu iki bakış açısının bireyde yaratacağı tesirler de diğer olacaktır. 
Öz kıymetlendirme kendinize uygun  bir maksat belirlemeniz ve bu amaca ulaşmak için gereksiniminiz olan sistemi oluşturmanız için son derece gereklidir. Ancak öz kıymetlendirme yapmak da iki farklı bakış açısı ile sizi farklı yollara çıkaracaktır. Örneğin “Çok eksiğim var ve bu amaç için çok yetersizim.” demek sizi derde sevk edecekken “Hedefime ulaşmak için eksiklerimi uygun bir programla tamamlamaya çalışacağım.” demek sizi çalışmak için motive edebilir.

Sınav sonrası süreci düşünmek ve buna senaryo yazmak
Şimdi gerçekleşmemiş bir imtihan ve şimdi gerçekleşmemiş imtihan sonuçları ile şimdiden çok meşgul olmak ve olumsuz senaryolar kurmak bu süreçte sizi kaygılandıran öteki bir öge olabilir. Buna ek olarak “Zaten yapamayacağım/ Kazanamayacağım / Çok makûs bir sonuç gelirse aileme ne derim?” üzere kanılar motivasyonunuzu da düşüreceği üzere sizler kendinizi olumsuz sonuca çoktan hazırlamış da olabilirsiniz. Bu mevzuda sayfamızda bulunan Kendini Gerçekleştiren Kehanet (Pygmalion Etkisi) isimli yazıya göz atmanızı öneririm.

Kişilik özellikleri
Birtakım beşerler mükemmelliyetçidir ama kusursuz olmak çoğunlukla mümkün değildir. Kusur yapmamaya yönelik ağır uğraş ve devamlı harikalık arayışı da derde kapı aralayabilir.

Çevre beklentileri
Etrafın öğrenciden yüksek beklentileri ve bu beklentilerin bir formda öğrenciye yöneltilmesi de imtihan korkusunu tetikleyebilir. 
İmtihana hazırlık süreçleri epeyce ağırdır ve öğrenciler için güçlü olabilmektedir. Bu süreçte öğrencilerin ebeveynlerinden beklentileri desteklenmektir. Bu dayanak çeşitli maddi yardımdan çok ona olan inançlarını göstermeleridir. Bilhassa ebeveynlerin bu süreçte dikkat etmeleri gereken çocuklarının her şartta kıymetli olduğunu hissettirmek ve bunun muvaffakiyetten bağımsız olduğunu göstermektir. 
Gerilim ve Tasanın Tesirleri Nelerdir?

Öğrendiğini aktaramama (performansta düşüş)
Dikkati toplamakta güçlük
Okuduğunu anlayamama
Niyetleri toplamakta zorlanmak
İmtihanın içeriğinden fazla kendisine odaklanmak
Yorgunluk ve güçte düşüş
Fizikî kimi problemler
Telaş ve Gerilim Her Vakit Makus Müdür?
     Stresin ve korkunun ne olduğundan bedenimize ne üzere tesirleri olduğuna kadar konuştuk ancak bu durum her vakit makûs müdür? Hiç korku yaşamamalı mıyız? 

     Kaygı da gerilim de hayatta bizi tehlikelerden koruyan ya da kendimizi savunmamız için bizleri uyaran değerli ömür ögeleridir. İmtihan telaşını çok ağır yaşamak performansı ne kadar olumsuz etkilerse korkudan çok uzak olmak da o kadar etkileyecektir. Tasa yaşamak öğrenme ve çalışma motivasyonu için gereklidir.

     Kaygının ne kadarı sağlıklı ne kadarı olumsuz sorusunun karşılığı günlük ömrümüzde kapalıdır. Şayet yaşadığınız korku günlük hayatınızda sizleri olumsuz etkiliyorsa bağlantı sorunları yaşıyor, odaklanamıyor sıhhat sorunları yaşıyor ve duygusal olarak kendinizi daima tetikte hissediyorsanız bu hususta lütfen uzman takviyesine müracaatınız.

Kaygımızı Yönetmek için Neler Yapabiliriz?

Öncelikle derdinizi tanımaya çalışın: Sizi kaygılandıran ne? Neyin olmasından kaçınıyorsunuz? Kaygılandığınızda ne üzere değişimler yaşıyorsunuz? En çok hangi vakitlerde ve durumda bunu hissediyorsunuz?
İmtihana dair inançlarınızı gözden geçirmenizde yarar var: Bazen kendinizi çok zalimce eleştiriyor ya da çok katı kurallar koyuyor olabilirsiniz. Örneğin; “Başaramayacağım./ Her şey berbat olacak. /Sınava hazırlanmak için kâfi vaktim yok. /Konuyu anlamıyorum.” demek yerine “Elimden geleni yapacağım./ Daha gerçekleşmemiş makûs olayları düşünmek yerine artık yapmam gerekene odaklanmalıyım./ Kalan vaktimi en uygun halde değerlendirmeliyim./ Bir mevzu ya da bir ders benim kapasitemi ya da bedelimi belirleyemez, uygun olduğum alanlar da var.” bunları denemeni önerebilirim.
Planlı ve programlı ol: Kendine uygun bir program hazırlaman bu yolda sana kolaylık sağlamanın yanı sıra seni dertten da koruyacak hoş bir adım olabilir. Zira imtihan derdinin en büyük dostu plansız olmaktır.
Zihnini olumsuz fikirlerden temizle:Tam odaklandım derken zihnine yığılan olumsuz fikirleri fark etmen yararlı olabilir. Bunun için kanıyı durdurma taktiğini kullanabilirsin. Olumsuz kanılar sıralanmaya başladığında birinci kanıyı hatırlamaya çalış. Daha sonra zihninde ona bir DUR! işareti çıkartabilir ya da ona sesli formda “Dur!” diyebilirsin.
Mola ver: Kendine uygun aralıklarda ve uygun müddetlerde molalar ayarlaman ve sevdiğin işerle uğraşman hem zihnini tazeler hem de seni tasadan uzak tutabilir.
Bir antrenman: İmtihan esnasında ya da gün içinde kaygılandığında nefes idmanı ile vücudunu rahatlatabilirsin. 
Nefes İdmanı:

Rahat edebileceğin bir durum al sandalyen de gerine yaslanabilir ya da bir yere uzanarak da nefes antrenmanı yapabilirsin.
İdman esnasında burnundan nefes al ve ağzından ver. Nefes alırken diyafram nefesi almalısın yani nefes aldığında karnın şişmeli göğsün değil.
Derin nefes al ve içinden say 1-2, nefesini tut 3-4, nefesini ver 5-6-7.
Sırf nefesine odaklan. İdman sırasında kendini telkin edebilirsin. Örneğin “Kendimi sakin ve gevşemiş hissediyorum.” 

Ailelere Teklifler:

Sınavın ve imtihana hazırlanmanın sorumluluğunu çocuğunuza bırakın.
Çocuğunuzu destekleyin ve ona olumlu geri bildirimler verin.
İmtihanın mümkün sonuçları üzerine konuşmak yerine kıymetli olanın kendi potansiyelini ortaya koyması olduğunu hatırlatın ve destekleyici olun.
Çocuğunuzu ve hudutlarını yeterli tanıyın.
Gerçek dışı beklentiler telaşa taban hazırlayabilir.
İmtihan sonucunun onun kıymetini belirlemediğini ve onu her şartta sevip kıymet verdiğinizi muhakkak edin.
Övgüde de tenkitte de ölçülü olun. Kişiliğine değil davranışına odaklanın. Yıkıcı değil yapan olun.
Kendi tercihlerinden kendisinin sorumlu olduğunu unutmayın. Ona itimadın ve sorumluluk almasına müsaade verin.
Kıyaslamayın. Her çocuk özeldir ve pahalıdır.
Korku bulaşıcıdır. Öncelikle siz sakinliğinizi koruyun.