İÇE ŞAŞI BEBEKTE İDMAN YÖNETMEK
İdman deyince “Bebek antrenman yapamaz” kanısı ortaya atılıyor. Bebekte yapılan göz idmanları gözlüğe dayalı egzersizlerdir. 5-6 özel antrenman gözlüğünü takması en kolay tedavi yoludur.
Derdiniz estetikten evvel füzyon: Siz olayı yalnızca estetik bozukluk olarak düşünüyorsunuz. Bizim için en kıymetli mevzu füzyondur. Füzyon 3 yaşından sonra düzelmez. Füzyon sağ ve sol gözden gelen imgelerin beyinde birleşmesidir. Kusursuz görme imgelerin beyinde üst üste gelmesi ile sağlanır. Füzyon oluşmazsa hasta hayat uzunluğu gözleri tek tek kullanır. 180 derecelik geniş bir alanı görmek yerine tek gözün gördüğü 70 derecelik alanı görür.
Fonksiyon bozukluğu kas bozukluğu: Bu iki kavramı çok düzgün bilmelisiniz. İşlev bozukluğu şaşılığa neden olur. Giderek kas bozukluğuna neden olur. Şaşılık işlev bozukluğu periyodunda kolay düzelir. Kas bozukluğu çabucak gelişmez. Şaşılık kas bozukluğu devrine girerse tedavi uzar. Bu nedenle işlevleri çalışır hale getirerek şaşılık sonlandırılmalıdır.
İçe şaşılıkta neler bozuluyor, bunları nasıl düzeltmeliyiz?
Görmeyen göz kayar? Görme tekrar olağan seviyeye getirilmelidir. Hastanın numaralı gözlüğü varsa esasen göz hekimi evvel onu verecektir. Bu görmede düzelme nedenidir, fakat yetmez. İki göz ortasında numara farkı olması, çok astigmat beğenilen kayma nedenidir. Var ise kendi numaralı gözlüğü, pinholl gözlük, kırmızı yeşil yahut mavi gözlük, siyah beyaz manzaralarla kontrast’ ı artırma görmeyi sisteme sokar.
Pinholl, kırmızı yeşil yahut mavi gözlük, odaklama ve ahenk flipperi görmeyi düzeltecektir.
Uyumu tertibe sokmak: Ahenk bozukluğu en önemli şaşılık nedenidir. Ahenk kameradaki zumun karşılığıdır, her uzaklıktaki manzaranın göz içinde sarı noktada odaklamasını sağlar.
Ahenk bozukluğu az görme demektir.
Görme uğraşı içe şaşı bebeği yapar.
Güçlü ahenk içe, gevşek ahenk dışa şaşılık nedenidir.
Odaklama ve uyum iş birliği içinde çalışır, bu tertip bozulur.
Ahenk yaparken konverjans yaparız, yani gözler içe gerçek döner. Şaşılıkta iş birliği içinde çalışan ahenk ve konverjans istikrarı bozulur. Yani iki göz bakılan noktada birleşmez. Bu az görme demektir.
Ahenk gevşekliği yahut gecikmesi de şaşılık nedenidir.
Siliyer kasın tonus gevşekliği az görme sonucu şaşılık nedenidir. Göz içindeki arayı düzenleyen kasın etrafını saran siliyer kas ahenk ve odaklamayı gerçekleştirir. Tonus gerginlik demektir. Gevşekliği az görme nedenidir.
Tüm ahenk bozuklukları “Uyum flipperi gözlüğü” ile tertibe sokulur.
Odaklama: Eksiksiz görmenin gereğidir. Harika odaklama kusursuz görme demektir. Manzara sarı noktada odaklama sayesinde netleşir. Bunu varsa hastanın kendi gözlüğü sağlar. Flipper gözlüğü odaklamayı sisteme sokar ve güçlendirir. “Odaklama flipperi”
Görüntüyü gören noktada toplama: Bunun için pinholl ve prizmatik gözlüklerden yararlanılır.
Prizmatik gözlük: Prizma imgeyi kaydırır. Kimi şaşılıklar için manzarayı sarı noktaya yansıtmak görmeyi artıracak, şaşılığı gözlük takıldığı sürece düzeltecektir. Prizma tıpkı vakitte göz kası idmanını de sağlar. Her hasta için gerekmeyebilir.
Astigmatın giderilmesi: En kıymetli husustur, zira astigmat en önemli şaşılık nedenidir. Bebek görme çabası ile üstesinden gelemez. Gözlük de görmede kâfi düzeltmeyi sağlamaz.
Astigmat beğenilen yamukluk ve buna bağlı ön mercekte kırışmadır. Doğuştan gelebilir, sonradan da çıkabilir. Göz dokularının çok yumuşak olması nedeniyle çok kolay tedavi edilir. Astigmatı tedavi etmek şaşılık tedavisinde çok kıymetli yol almak demektir.
Başka kıymetli husus tedavide gecikilmesi yüksek astigmata neden olur. Bu gözlük de taksa önemli görme bozukluğu, şaşılık düzelmesine pürüz, beğenilen tekrar göz tembelliği ve yine kayma nedenidir.
Çift görmenin düzeltilmesi: Bir gözün karşıya başka gözün öbür bir alana bakması çift görme nedenidir. Başlangıçça çift görme avantajdır, hâlâ beyin şaşılığı tedbire çabasında demektir. Bebek yürüyorsa tökezler. Aile yeni yürüdüğü için çift görmeyi atlar. Dengeyi kuramıyor zanneder. Pinholl gözlük ve kırmızı yeşil yahut mavi gözlük çift görmeyi düzeltir.
Supressiyon’ un giderilmesi: Beyin çift görme bebeğe ziyan vermesin diye kayan gözü gölgeler. Tedavi edilmezse derin göz tembelliği ortaya çıkar, şaşılık tedavisi uzar. Kırmızı yeşil yahut mavi gözlük ile cep telefonuna indirilen kırmızı yeşil yahut mavi imajlara 20 cm den bakmak supressiyon’ u giderir.
Ekzantrik fiksasyonu giderilmesi: Kayan beğenilen imaj sarı nokta dışına düşer, orada yer eder. Burada keskin görmeyi sağlayan hücre ağır olmadığı için az görme olur. Kesinlikle imaj sarı noktada tekrar toplanmalıdır. Bunu şaşılıkta düzelme, pinholl gözlük, prizmatik gözlük, kırmızı yeşil yahut mavi gözlük, ahenk ve odaklama flipperi uygulamaları sağlar.
Bebekte prizmatik gözlük uygulaması: Prizmatik gözlük şaşılıkta değerli tedavi aracıdır. Prizma manzarayı kaydırır. Kimi şaşılıklar için manzarayı sarı noktaya yansıtmak görmeyi artıracak, şaşılığı gözlük takıldığı sürece düzeltecektir.
Prizma birebir vakitte göz kası antrenmanını de sağlar.
Her hasta için gerekmez. Zira başka uygulamalardan âlâ sonuçlar aslında alınacaktır. Şaşılık fazla ise ve tedavide inatçı olan olaylarda kullanılabilir. Hastanın ahengi biraz zordur.
Bebeği uzağa baktırmak: İçe şaşılık için kıymetli bir uygulamadır. Uzaktan kastımız 5 yahut 6 metre ilerisidir.
Odaklamayı sağlar, içe şaşılık nedeni olan ahengi gevşetir.
Dışa gerdirme: İçe şaşılıklar için kıymetli bir uygulamadır. Bir gözü kapatarak öteki gözü mümkün olduğu kadar dışa baktırmalısınız. Cep telefonundan yararlanabilirsiniz. Karanlıkta televizyonu sağ yahut sol tarafta tutarak yandan televizyon bakması sağlanabilir. Başın sabit kalması öteki gözün kapalı olması gerekmektedir.
Farkında mısınız? Şaşılıkta kullanılan gözlükler birebir anda birkaç göz işlevini düzeltmektedir.
Göz kaslarını dengelemek: Göz dış kasları ortasındaki dengesizlik şaşılık ve astigmat nedenidir. Bunu düzeltmek için “Temel göz kası egzersizi” uygulanmalıdır. Kıymetli idmandır.
Bebekte göz kası antrenmanı dikkatini kolay toplaması için genelde karanlıkta yapılmalıdır. Baba bebeğin başını sabitler. Bu kıymetlidir. Böylelikle göz hareketi tam gerçekleştirilir. Gözden uzaklaşılan son noktada fazla durması ve orada durmaya zorlanması muvaffakiyet için değerlidir.
Tedavide cep telefonundan yararlanma: Supressiyon’ u gidermek, görmeyi geliştirmek, göz kasları ortasındaki dengeyi kurmak, astigmatı önlemek için cep telefonundan yararlanmanız uygundur.
Işık oyunları: Karanlıkta cep telefonunda manzara yahut el feneri en kolay kas antrenmanını sağlar. “Lazer point” ışığı da olabilir lakin gözden uzakta tutulması çok değerlidir.
Tedavide kullanılan gözlükler:
Pinholl gözlük, odaklama flipperi, ahenk flipperi, kırmızı yeşil yahut mavi gözlük, prizmatik gözlük:
Şaşılıkta bozulan füzyon önemli sıkıntıdır. Füzyon yoksa çocuk ömür uzunluğu gözlerin tek tek kullanır, harika görmeyi sağlayamaz.
DR. SELİM HÜSREVOĞLU
Göz hastalıkları uzmanı
