Duyularımız sayesinde her an dünyayla temas halindeyiz ve onu algılıyoruz. Bu duyusal algılar, işlenerek ve yorumlanarak öznel algılarımıza dönüşüyor. Saf duyusal algı, algının daha objektif kısmıdır. Duyusal algıları yorumlamamız ise özneldir.
Bir çok duyumu seviyorum sevmiyorumdan ibaret üzere düşünürüz. Meğer ki tecrübelerimiz öznel olumsuz yargılarımızdan bağımsızlaştırınca her şey farklı oluyor. O vakit sevmem ya da sevmememden bağımsız olarak bu bir kahve haline geliyor. Olayları olduğu haliyle görebilmek gözüyle baktığımızda yorumlama biçimimiz de değişiyor. Aslında hayatta yaşanan tecrübelerle nasıl temas ettiğimizi, onları nasıl karşıladığımızı fark etmek. Fark ettiklerimizi güzele giden ya da gitmeyen fark etmeksizin yalnızca nasıl bir tavır içinde yorumladığımı da fark edebilmek. Tecrübenin içinde kalmak. Kahveden bahsetmişken bir de onun öyküsünden bahsedelim. Kiminiz her gün içer, kimi uzak durur pekala ya onun bir öyküsü var mıdır?
Kahvenin öyküsü 9. yüzyılda Etiyopyalı bir çobanın güttüğü keçiler tarafından keşfedilme öyküsüdür. Kaldi isimli çoban, keçilerinin bir ağacın meyvelerini yedikten sonra daha hareketli olduklarını fark eder. Daha sonra Kaldi’nin içinde bir merak uyanır ve kendisi de bu meyvenin tadına bakmak ister.
Bunun üzerine sonraki gün o da keçilerle birlikte ağacın altına masraf ve keçilerin yediği yeşil yapraklı ve kırmızı kabuklu meyveyi dener. Meyveyi yedikten sonra kendisinin de tıpkı keçiler üzere çok daha enerjik ve keyifli olduğunu fark eder.
Kaldi, yaşadığı memnunluğu içinde tutamaz ve koşarak Etiyopya’nın mahallî manastırındaki keşişlere yaşadığı durumu anlatır. Daha sonra keşişler de meyvenin tadına bakar ama beğenmedikleri için ateşe atarlar. Zira Kaldi’nin getirdiği meyvenin tadı onlara çok acı gelmiştir.
Fakat sonra bir şey olur ve meyveler ateşte kavrulurken etrafa hoş bir koku yayılır. Bu defa baş derviş kavrulan meyvelerden bir içecek yapar ve tadına bakar. Sonra sırasıyla bütün keşişler bu içeceği içer ve hepsi çok beğenir. İçtikleri içecek keşişlerin bütün gece uyumadan ayakta durmalarını sağlar, böylelikle gece boyunca birlikte dua ederler.
İçtikleri bu içeceğin tesirinden o denli mutlu kalırlar ki “kahveh” olarak isimlendirdikleri kahve bitkisinin ünü yavaş yavaş tüm Etiyopya halkına yayılır. Elbette vakit içinde halk ortasında ağızdan ağıza dolaşır ve sonunda tüm Arap yarımadası bu nefis içecekten haberdar olur…
Keşfinden sonra ünü birinci olarak Arap yarımadasına ulaşan kahve, bu bölgede hayli tanınan hale gelmiştir. O denli ki 15. yüzyılın başlarından itibaren Yemen’de kahve yetiştirilmeye başlanmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun hudutlarının genişlemesi ile Osmanlı halkı da kahveyle tanışmıştır. Hatta 15. yüzyılın sonlarına hakikat devrin Yemen Valisi kahve lezzetini Osmanlı Sarayı’na sunmuştur. Böylelikle tarihte birinci kere Yemen’den İstanbul’a kahve ticareti de başlamıştır.
Zamanla kahve, sarayın en kıymetli içeceklerinden biri haline gelmiş; kırk kişilik kahve ustaları tarafından pişirilmeye başlanmış, hatta saray çalışanlarına bu grubu yöneten “kahveci başı” isimli bir rütbe de eklenmiştir. Öte yandan haremdeki cariyeler de incelikleriyle kahve imali hakkında dersler almışlardır.
Kahve tüketimi Osmanlı’da sırf saray halkı ile sonlu kalmamış, meskenlerde de pişirilmeye başlanmıştır. Yeniden tıpkı periyotta halkın bir ortaya geldiği “qahveh khaneh” olarak isimlendirilen kahvehaneler de kurulmuştur.
İlki 1550 yılında İstanbul’da kurulan bu kahvehanelerde evvel ticaret yapan beşerler sonra da yerli halk toplanarak kahve eşliğinde kıymetli hususları tartışmaya başlamışlardır.
Sonraki yıllarda evvel Avrupa sonra da Amerika’da yayılmaya başlayan kahve Dünya coğrafyasında pek çok farklı ülkenin en değerli kültürel öğelerinden biri olarak tüketilmeye başlamıştır.
Kahve tohumunun toprağa düşmesi ile başlayan üretim süreci, fincanlarımıza dolması ile son buluyor ve bu uzun seyahatte dünya genelinde milyonlarca insan istihdam ediliyor. Birileri topluyor, birileri paketliyor ve o paketleri birileri satışa sunuyor.
Kahve hiçbir vakit sırf bir kahve değildir. Bazıları için güne başlamanın birinci adımıdır. Bir ortaya gelen iki insanın sohbetine eşlik eder, ağır çalışanlar imtihana çalışanlar gecelere kadar çalışıp uyanık kalmak için kahve içerler beyin üzerinde sağladığı kafein uyanık fiyat.
1 fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır bu topraklarda, 40 yıl hatır kadar emek vardır o yüzden. Dünyanın 4 bir yanına yayılmış karmaşık toplumsal ve ekonomik alakalar ağı ile yerkürenin en varlıklı ve en fakir bölgelerini birbirine bağlar. Yemek üstüne içilen, elimize alıp içerken kıyıda yürüten, buluşmaya niyet ettiren, uzun ve derin sohbetlere şahit olan kahve çekirdeği yeryüzünün çekirdeğidir. Kahve sadece kahve değildir.
Şimdi tüm bu bildiklerinizle birlikte bundan sonra içeceğiniz kahvenizden o denli bir yudum almanızı rica ediyorum sizlerden…..
Kokusuna bakın, öyküsünü yolunu seyahatini düşünün…. Ve afiyet olsun.
Hayat algıların bize getirdiği duyumları bizim yorumlama biçimimiz ve güzele giden anları keşfetmek de bu duyumların bir modülü.
Hoşa gitmeyen anları fark etmek kolaydır lakin güzele gidenleri görmek vakit zaman zorlayıcı olabilir.
Bu hafta sizleri güzele giden anları keşfetmeye davet ediyorum. Bizim için olumsuzu görme eğilimiz vardır. Dağınıklığı karışıklığı ya da öteki şeyleri. Hiçbir gün tümüyle nahoş olamaz. En zorlayıcı durumların içinde bile güzel bir an olabilir. Kardelen üzere zorlayıcı kış şartları altında filizlenir.
Bu nedenle siz de her kahvenizi anda ve burada içerken, güzele giden her anı da deneyimleyin.
Bakın siz de neler oluyor, bu anı nasıl karşılıyor ve bu anı nasıl ödüllendiriyorsunuz?
