Bazı hastalıklar, o hastalığı bulan yahut bulunmasına değerli katkı sağlayan hekimlerin ismi ile anılmaktadır. Örneğin bir iltihaplı romatizma hastalığı olan “Behçet hastalığı” olarak bilinen hastalığı bulan kişi Ordinaryüs Profesör Doktor Hulusi Behçet’dir. Tüm dünyada bu hastalık Behçet hastalığı olarak bilinmektedir ve tüm lisanlarda bu isimle isimlendirilmektedir. Örneğin İngilizcesi “Behcet’s disease” dir. Kendisi 1889-1948 yılları ortasında yaşamış ünlü bir Türk dermatoloji uzmanıdır. Hastalığın kıymetli cilt bulguları olup, dermatoloji uzmanlarınca da tedavi edilse de, hastalıkla çoğunlukla romatoloji uzmanları ilgilenmektedir. İşte Hashimoto hastalığı olarak bilinen hastalığın bulunmasına öncülük eden kişi de aslında bir genel cerrah olan Dr. Hakaru Hashimoto’ dur. Her ne kadar bu hastalığı bir genel cerrah tanımlamış olsa da hastalığın tedavisinde ameliyatın yeri yoktur ve hastalıkla endokrinoloji uzmanları ilgilenmektedir. Japonya Tiroid Cemiyeti, kendisine duyduğu hürmet ve minnetin sözü olarak, logosunda Dr. Hakaru Hashimoto’nun resmini kullanmaktadır. Bu hastalık, tüm dünyada yaygın olarak görüldüğü için çok sayıda kişi tarafından da düzgün bilinmektedir. Lakin bu hastalığa ismi verilen kişiyi tanıyan çok azdır. Ben de bu hastalığı sizlere anlatmaya, bulan kişiyi tanıtarak ve nasıl bulunduğunu anlatarak başlamak istedim.
Dr. Hashimoto, Kyoto Imperial Üniversitesi Genel Cerrahi kısmında çalışırken, tiroid ameliyatlarından sonra elde edilen dokuları mikroskop üzerinde incelediğinde, bilimsel mecralarda daha evvel tanımlanmamış, birtakım yeni bulgular gördüğünü fark etmiş. Bu gördüklerini çabucak makaleye çevirerek 1912 yılında Alman dergisi olan “Archiv für Klinische Chirurgie” mecmuasına göndermiş ve bu mecmuada yayınlanmış. Bu keşfi yaptığında kendisi 31 yaşındaymış. Dr Hashimoto, yazdığı 30 sayfalık bu makalede, dört orta yaşlı bayan hastanın ameliyat sonrası çıkarılan tiroid bezinde gördüğü bulguları kaleme almıştı ve bunun yeni bir hastalık olduğunu bildirmişti. Ayrıyeten makalesinde, hastalığa “struma lypmhomatosa” yani “lenfomatöz guatr” isminin uygun olacağını söz etmişti. Kendisi 30 sayfada, çokça ispatlarla bunun yeni bir hastalık olduğunu lisana getirse de o periyot bilim dünyasının dikkatini pek çekmemişti. Tahminen de bu duruma, 1914 yılında başlayan 1. Dünya Savaşının da katkısı olmuştu. Sonrasında da çalışmalarına Almanya’da devam etti ise de 1. Dünya Savaşı başladıktan sonra Japonya’ya dönmek zorunda kaldı. Sonraki yıllarda Japonya’da doktorluk yaptı. Çok çalışkan ve hastaları tarafından çok sevilen bir tabip olan Dr. Hakaru Hashimoto, bir hastalığa isminin verildiğini bilmeden 1934 yılında hayat gözlerini yumdu. Nihayetinde, 1931 yılında Dr Graham ve McCullagh da misal bir makale yazıp bunun farklı bir hastalık olduğunu bildirdiler ve bu bahiste birinci bildirimi yapan Dr. Hakaru Hashimoto olduğu için, hastalığa Hashimoto’ nun tiroid iltihabı manasına gelen “Hashimoto’ nun tiroiditi” ismi verildi. Avrupa ve ABD’de bu isimle anılan bu hastalık, 1950’li yıllardan sonra “Hashimoto hastalığı” olarak anılmaya başlandı. Ülkemizde, halk ortasında “Haşimoto” olarak kısaltılan, lakin yaygın olarak halkımızca, hatta bazen sağlıkçılar ortasında bile, “Haşimato” diye yanlış teleffuz edilen hastalığın bulunma hikayesi işte böyledir.
