Hashimoto hastalığının tedavisi kolaydır ve denetim altında yapıldığı sürece son derece inançlıdır. Tedavide eksik olan hormon, ilaç yolu ile bedene destek edilir. T4 hormonu eksildiği için, tedavide levotiroksin ismindeki sentetik T4 hormonu kullanılmaktadır. Ülkemizde levotiroksin içeren 2 farklı ilaç bulunmaktadır. Dünyada ise birçok farklı marka levotiroksin içeren ilaç bulmak mümkündür. Lakin bir kere daha belirtmekte yarar vardır. Hormonlarınız olağansa tedaviye gerek yoktur (gebelik dışında). Yani anti-tiroglobulin yahut anti-TPO yüksekliği Hashimoto hastalığı tanısı koydurur, ama tedaviye başlama kararını verdirtmez. Bu antikorlar yüksek olsa bile, TSH olağan ise tedavi gerekmez (gebelik dışında). Antikorların yükselip, düşmesi de tedavi kararını etkilemez. Antikorlar yükseliyorsa işlerin berbata gittiğini göstermediği üzere, düşüyorsa da hastalığın güzelleştiğini göstermez. Tedavide T4 dışında, ekstra T3 vermeye gerek yoktur. Verdiğimiz T4 hormonu, T3 hormonuna dönüşerek tesirini gösterir. Aslında bedende da olağan çalışan bir tiroid bezi, temel olarak T4 hormonu yapar. Bu hormon kana karıştıktan sonra, bir iyot kaybederek T3 hormonuna dönüşür. Uygun dozda kullanıldığında, ilacın neredeyse hiçbir yan tesiri yoktur. Sırf doz fazla gelirse bir kadro yan tesirler oluşabilir. Bu olmasın diye, periyodik kan denetimi yapılıp uygun doz ayarlanır ve yan tesir görülme ihtimali ortadan kaldırılır.
İlacı kullanırken kimi değerli düsturları bilmek ve ilacı bu kurallara nazaran yanlışsız kullanmak değerlidir. İlaçtan evvel en az 4 saat, ilaçtan sonra ise en az 30 dk su dışında öteki bir yiyip içmemelisiniz. İlacın tam olarak emilmesi için bu durum kaidedir. Bu duruma uyan en uygun saat sabah olduğu için sabah saatinde alınması önerilir. Fakat gece çalışan bireylerde günün farklı bir saatinde, üstte bahsettiğim kurala uyacak formda de alınabilir. Bu saati doktorunuz daha sağlıklı olarak belirleyecektir. İlacı diğer ilaçlarla tıpkı anda almamak gerekir. Mümkünse başka ilaçlar, farklı bir saate kaydırılmalıdır. Yapılamıyorsa de o saatte mümkün olan en uzak aralıkta alınmalıdır. Lakin bazen çok sayıda ilaç alan, bilhassa 65 yaş üstü şahıslarda, ilaç sayısı fazla olduğu için tiorid ilacı öteki ilaçlarla bir arada alınmak zorunda olabilmektedir. Bu formdaki mecburilik durumlarında ise tiroid ilacı ile birebir saatte öteki bir ilaç eklendi ise, yakın vakitte tiroid denetimi yapıp, tiroid ilaç dozunda değişiklik yapmak gerekebilir. Öbür ilaçlar tiroid ilacınızın barsaktan emilen ölçüsünü azaltabileceği için kullandığınız doz yetmeyebilir ve dozu arttırmak gerekebilir.
İlaç doz ayarlaması, periyodik olarak doktor kontrolü altında yapılmalıdır. Bu dönemler ayda birden, yılda teğe kadar değişebilmektedir. Örneğin gebelik müddetince birçok vakit aylık denetimler gerekebilmektedir. Gebelik ilerledikçe denetim sıklığı azalabilmektedir. Hatta gebelikte yahut gebelik planlayan bir Hashimoto hastasında bazen tembellik gelişmeden ilaca başlayabilmekteyiz. Lakin sıkı denetim ve tertipli ilaç kullanımı ile Hashimoto hastalığında gebelik seyri ve sonuçları olağan bir beşerden farksızdır. Gebelik dışında ise genelde doz değişikliği sonrası 4-6 hf sonra denetim etmek gerekebilmekte, bunun dışında hastalığın seyrine nazaran 3 ayda bir, 6 ayda bir yahut yılda bir denetim kâfi olabilmektedir.
İlacın tertipli kullanılması çok değerlidir. Sistemsiz kullanılması hayat kalitesini bozmakta yahut ilacın tedavi edici tesirini sınırlamaktadır. Uzun mühlet doktor bilgisi dışında kesilmesi ise istenmeyen çok değerli olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. Uzun bir müddet kullanmayan birinde, ortaya enfeksiyon yahut ameliyat üzere kolaylaştırıcı bir faktör girdiğinde, “miksödem koması” dediğimiz ağır bir tablo bile görülebilmektedir. Ayrıyeten ilaç kullanmayı bıraktığınız bir periyotta, apandisit yahut baypas üzere acil bir ameliyata muhtaçlık duyulursa, ilaç kullanmadığınız için bu ameliyatların ve anestezinin olumsuz tesirlerini daha fazla görme sorunu ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Öte yandan ilaca başladıktan sonra ilaçtan tam yarar sağlamak için en az bir 2-4 haftalık mühlete gereksinim vardır ve bu tıp acil ameliyatlarda aslında bu kadar beklenemeyeceği için bu riskleri göze alarak ameliyata girmek zorunda kalabilirsiniz. Acil olmayan, planlı bir ameliyatınız varsa bile, yalnızca bu ilacı kullanmadığınız için, doktorlarınız ameliyatınızı daha ileri bir tarihe ertelemek zorunda kalabilirler.
Hipotiroidi gelişen hastalarımızın birçoklarında ömür uzunluğu tedavi gerekmektedir. Az bir kısmında tedavi kesilebilmektedir. Kesilse bile, ilerleyen vakitlerde tekrar tedavi gerekebilmektedir. Ömür uzunluğu ilaç kullanma fikri pek cazip görünmese de, tedavinin kolay olması, iğne yahut öbür tedavilere gereksinim olmaması, dozunda kullanılırsa yan tesiri olmayan inançlı bir ilaç olması üzere olumlu yanları düşünüp, bir nevi bardağın dolu tarafını görmek ve tedaviyi kabullenmek en gerçek yol olacaktır. Bazen anne karnında tiroid bezi gelişmeyebilir ve yeni doğmuş bir günlük bebekte bile tiroid tembelliği görebiliriz. Bunun tedavi edilmemesi zeka geriliği üzere çok daha ağır tablolara yola açabilir. Bu nedenle artık daha doğar doğmaz, topuk kanından tiroid hormonları bakılmakta ve gerekiyorsa daha 1. günden itibaren levotiroksin tedavisine başlanmaktadır.
Hashimoto hastalığında, iyot kullanımı nasıl olmalı, sorusunun yanıtına bir sonraki yazımda detaylı olarak değineceğim.
