Mahşerin Dört Atlısı: Bağların Sessiz Yıkıcıları
Dr. John Gottman, uzun yıllara dayanan laboratuvar çalışmaları ve müşahedeler sonucunda bir münasebetin bozulma sürecinde ortaya çıkan dört temel bağlantı sıkıntısını “Mahşerin Dört Atlısı” metaforuyla tabir etmiştir. Bu atlar şunlardır:
- Eleştiri (Criticism) Tenkit, bir kişinin partnerinin karakterini ya da kişiliğini amaç alan sözleridir. “Sen her zaman…” ya da “Sen asla…” üzere genellemeler bu cins telaffuzlara örnek olabilir. Tenkit, yapan geri bildirimin tersine, partnerin kendisini savunmaya geçmesine neden olur.
- Savunmacılık (Defensiveness) Savunmacılık, tenkitlere cevap olarak sorumluluğu reddetme ya da cürmü partnerine yükleme davranışıdır. Bu, “Ama bu benim yanlışım değil, sen…” üzere sözlerle kendini gösterir. Savunmacılık, tartışmaları daha da kızıştırabilir.
- Aşağılama (Contempt) Aşağılama, latife kisvesi altında ya da açıkça gösterilen hor görme, alay etme ve partneri küçümseme davranışıdır. Bu durum münasebetlere en ziyan veren atlı olarak kabul edilir. Gülümseyerek söylenen “Ne kadar da aptalsın!” üzere sözler bu kategoriye girer.
- Duvar Örme (Stonewalling) Duvar örme, partnerle irtibatı büsbütün kesme, tartışma sırasında duygusal olarak kopma durumudur. Sessizlik, uzak durma ve fizikî geri çekilme bu davranışın öne çıkan belirtileridir.
Gottman Yaklaşımı ile Mahşerin Atlılarına Karşı Nasıl Savaşılır?
Mahşerin Dört Atlısı, her ne kadar ilgilerde tehlike işaretleri olsalar da, Gottman çift terapisi bu problemlerle başa çıkmak için tesirli stratejiler sunar:
- Yapıcı Geri BildirimàEleştiri Yerine: Partnerinizi eleştirmek yerine, davranışları hakkında kendi hislerinizi tabir edin. Örneğin, “Sen asla bana yardım etmiyorsun” demek yerine “Bugün konut işlerinde biraz daha yardımına gereksinimim vardı, kendimi yorgun hissettim” diyebilirsiniz.
- Sorumluluk Almaya Geçiş àSavunmacılık Yerine: Eleştiriyi savunmaya geçmeden dinleyin ve kendi hissenize düşen sorumluluğu kabul edin. “Haklısın, bu mevzuda daha dikkatli olabilirim” üzere sözler kullanılabilir.
- Takdir ve Hürmet àAşağılama Yerine: Partnerinizin olumlu yanlarına odaklanın ve bu yanları tabir etmekten çekinmeyin. Takdir sözcükleri, bağlantıda olumlu bir atmosfer yaratır.
- Zaman Tanıma à Duvar Örme Yerine: Tartışma sırasında duygusal olarak bunaldığınızda mola vermek tesirli olabilir. Lakin bu mola sonrasında bağlantısı tekrar başlatmak kıymetlidir.
Gottman Çift Terapisi, yalnızca sıkıntıların tespitiyle kalmaz; birebir vakitte pratik tahlil yolları sunarak çiftlerin münasebetlerini güzelleştirmelerine yardımcı olur. Araştırma temelli bu model, empatiyi, irtibatı ve duygusal bağlanmayı güçlendiren stratejilere odaklanır.
Her bağda vakit zaman fırtınalar kopabilir. Lakin bu fırtınalara karşı şuurlu ve tesirli bir yaklaşımla müdahale etmek, alakaların daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasını sağlayabilir. Mahşerin Dört Atlısı’nın farkına varmak ve onlarla başa çıkma stratejilerini öğrenmek, uzun vadeli ve keyifli bir bağlantının anahtarı olabilir.
Sevgiler ve hürmetler…
