“Ağrı bulmacasını çözmekte gereğince üzerinde durulmamış olan şey, vücuttaki çözülmemiş travmalardır.”
Peter Levine
Fibromiyalji Sendromu (FMS), etiyolojisi tam olarak bilinmeyen, bedenin çeşitli bölgelerinde yaygın ağrılar, makul noktalar üzerinde hassasiyet, azalmış ağrı eşiği, uyku bozuklukları, yorgunluk ve sıklıkla ruhsal problemlerle karakterize eklem dışı bir romatizmal hastalıktır. Fibromiyalji hastalarında ekseriyetle depresyon, anksiyete ve somatoform bozukluklar üzere psikiyatrik rahatsızlıkların da sıklıkla görüldüğü yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir.
Fibromiyalji ve ağrı ortasındaki bağlantı, yalnızca fizikî bir semptomdan ibaret değildir. Ağrı, insan bedeninin ziyan gördüğüne dair bir ihtardır, lakin duygusal ve ruhsal faktörler de bu sürecin şekillenmesinde değerli bir rol oynamaktadır. Ağrı cinsleri fizikî, duygusal ve travma sonrası olarak üç kümede incelenebilir. Fizikî ağrı, direkt bir yaralanma yahut dokunun ziyan görmesinden kaynaklanırken; duygusal ağrı, çözülmemiş hislerin vücudumuzda depolanması ve sağlıklı bir biçimde söz edilmemesi sonucu ortaya çıkar. Travma sonrası ağrı ise, üzücü ve korkutucu olayların sonucunda gelişen güçlü hislerin tesiriyle şekillenir.
Fibromiyalji hastalarının ağrı tecrübelerinin, yalnızca fizikî bir yaralanma değil, geçmişte yaşanan travmalarla da bağlantılı olabileceği giderek daha fazla araştırılmaktadır. Birçok çalışma, Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) ile fibromiyalji ortasında bir bağ olduğunu ortaya koymuştur.
Fibromiyalji hastalarında ayrıyeten çocukluk devrinde yaşanan olumsuz tecrübelerin de kıymetli bir tesiri vardır. Çocukluk periyodundaki travmalar, beynimizin yapısını ve bağışıklık sistemimizin sağlıklı işleyişini değiştirerek, hem bedende hem de beyinde enflamasyon (iltihaplanma) sürecine yol açabilir. Bu durum, bireylerin yetişkinlikteki fizikî sıhhatlerini ve hayat kalitelerini olumsuz bir biçimde etkileyebilir. Bu bağlamda, travmatik anıların işlenmesi, fibromiyalji tedavisinin kıymetli bir modülü haline gelmiştir.
EMDR Terapisi ve Fibromiyalji
EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme) terapisi, kişinin geçmiş travmalarını işlemeyi ve bu travmalara bağlı olumsuz niyet ve hisleri değiştirmeyi amaçlayan bir terapi prosedürüdür. EMDR, çift taraflı ihtarlar (örneğin, göz hareketleri, ses ya da dokunsal uyaranlar) kullanarak, bireylerin travmatik anılara odaklanmalarını sağlar. Bu süreç, anıların daha sağlıklı bir formda işlenmesini kolaylaştırır ve kişinin üzerindeki olumsuz tesirlerini azaltır.
Shapiro (2009), travmatik anıları bir virüs üzere tanımlayarak, bunların organizmanın sıhhatini tehdit ettiğini belirtir. Pürüz (1959) ise, travmatik yaşantıların kişinin vücudunda ağrı anıları olarak kalıcı bir formda depolandığını tabir etmiştir. Bu görüş, ağrı ve travmanın birbirine bağlı olduğunu gösteren değerli bir bulgudur.
Travmatik olaylar sırasında ağrı veren uyaranlar, yalnızca fizikî bir yaralanma değil, tıpkı vakitte zihinsel ve duygusal imgeler, niyetler ve hisler olarak da depolanır. Bu çeşit travmatik anılar, kronik ağrıya ve gerilime neden olabilir. EMDR terapisi, bu anıların işlenmesi sürecini kolaylaştırarak, bireylerin fibromiyalji semptomlarını güzelleştirmeyi amaçlar. Bu terapi ile, travmanın neden olduğu ağrılar ve gerilim daha tesirli bir halde hafifletilebilir.
Sonuç
Fibromiyalji, sadece fizikî değil, birebir vakitte ruhsal faktörlerin de tesiriyle şekillenen bir hastalıktır. EMDR terapisi, travma ve gerilim kaynaklı fibromiyalji belirtilerinin hafifletilmesinde kıymetli bir tedavi seçeneği sunmaktadır. Lakin, her birey farklıdır ve tedavi bireye has bir biçimde, uzman rehberliğinde planlanmalıdır. Bu nedenle, fibromiyalji hastalarında tedavi süreci, yalnızca fizikî değil, duygusal ve ruhsal istikametleri de göz önünde bulundurularak, bütüncül bir yaklaşım ile ele alınmalıdır.
PSİKOLOG/EMDR TERAPİSTİ
ELİF SEVİ ADIGÜZEL
