Diyabetik Ayak Nedir? Diyabet Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında sık görülen, ekseriyetle hudut hasarına (nöropati) ve damar tıkanıklığına (periferik arter hastalığı) bağlı gelişen bir durumdur. Diyabetik ayak, tedavi edilmezse enfeksiyonlar, yaralar ve nihayetinde amputasyon (kesiyle bir kısmın alınması) üzere önemli sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle diyabet hastalarının ayak sıhhatine özel dikkat göstermeleri gerekir.

Diyabetik ayak sıhhatini korumak için dikkat edilmesi gereken birtakım kıymetli noktalar şunlardır:

1. Düzenli Ayak Muayenesi

• Günlük Ayak Denetimi: Diyabet hastalarının her gün ayaklarını dikkatlice incelemeleri çok değerlidir. Ayaklarda kesikler, yaralar, kızarıklıklar, şişlikler, nasırlar yahut mantar üzere değişiklikler gözlemlenmelidir. Bilhassa parmak ortalarını denetim etmek, ciltteki hassasiyet kaybını anlamak için değerlidir.
• Doktor Kontrolleri: Ayak sağlığınız için tertipli olarak hekiminize yahut bir podiatrist (ayak hastalıkları uzmanı) ile muayene olmanız gerekebilir. Bilhassa diyabetin ilerlediği durumlarda uzman bir tabip tarafından takip edilmek kıymetlidir.

2. Ayakların Paklığı ve Bakımı

• Her Gün Yıkama: Ayaklarınızı ılık suyla nazikçe yıkayın, fakat suyun çok sıcak yahut soğuk olmamasına dikkat edin. Sıcak su, diyabetik nöropatisi olan bireylerde ağrıyı hissetmeyi zorlaştırabilir.
• Nazik Kurulama: Ayakları yıkadıktan sonra düzgünce kurutun, bilhassa parmak ortalarını kurulayarak mantar enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olun.
• Nemlendirici Kullanımı: Ayakların kuru kalması ciltte çatlamalara yol açabilir, bu nedenle ayakları nemli tutmak için nemlendirici krem kullanmak değerlidir. Lakin, parmak ortalarına krem sürmekten kaçının, zira nem orada mantar enfeksiyonlarına neden olabilir.

3. Doğru Ayakkabı Seçimi

• Uygun Ayakkabı Seçimi: Diyabet hastalarının, ayaklarını sıkıca saran yahut giydiklerinde rahatsızlık veren ayakkabılardan kaçınmaları gerekir. Yumuşak, geniş ve yeterli havalandırılan ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Dikişsiz ve Yumuşak İç Yüzeyler: Ayakkabıların iç yüzeyi pürüzsüz ve dikişsiz olmalı, böylelikle ayaklarda sürtünme ve tahrişe yol açmaz.
• Yüksek Topuklardan Kaçınma: Yüksek topuklu ayakkabılar, ayaklar üzerinde fazla baskı yaparak yaraların oluşmasına neden olabilir. Düz ve rahat tabanlı ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Ortopedik Ayakkabılar ve İç Tabaniç: Ayak yapısına uygun ortopedik ayakkabılar yahut iç tabanlıklar, ekstra takviye sağlar ve beden yükünün daha istikrarlı dağılmasına yardımcı olur.

4. Tırnak Bakımı

• Doğru Tırnak Bölümü: Tırnaklar düz bir halde kesilmeli, yuvarlatılmamalıdır. Yanlış tırnak bölümü, tırnak batmasına yahut enfeksiyonlara neden olabilir.
• Tırnak Batması ve Yaralanma: Şayet tırnak batması, enfeksiyon yahut tırnak etrafında şişlik oluşmuşsa, profesyonel yardım alınmalıdır.

5. Kan Sirkülasyonunu Destekleme

• Ayakları Yükseğe Kaldırma: Ayakları, bilhassa gün sonunda, kalp düzeyinden üst kaldırmak kan deveranını düzgünleştirir.
• Sık Sık Konum Değiştirme: Uzun mühlet ayakta durmaktan yahut oturmaktan kaçının. Ayaklarınızın daima tıpkı konumda kalması, kan akışını engelleyebilir.

6. Sigarayı Bırakma

• Diyabet hastaları için sigara içmek, ayaklardaki kan dolanımını daha da kötüleştirebilir. Sigara içmek, damar tıkanıklığına yol açarak ayaklardaki güzelleşmeyi zorlaştırabilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Sigarayı bırakmak, diyabetik ayak sıhhatini müdafaada değerli bir adımdır.

7. Yaraların Süratli Müdahalesi

• Yaraların Paklığı: Ayaklarda rastgele bir kesik yahut yara oluştuğunda, yarayı çabucak temizleyip steril bir bandaj ile kapatın. Enfeksiyon riski çok yüksektir, bu nedenle yaraları dikkatlice izleyin.
• Hızlı Tedavi: Şayet bir yara enfekte olursa, çabucak tıbbi yardım alın. Erken tedavi, daha önemli komplikasyonları önleyebilir.

8. Mantar Enfeksiyonlarına Dikkat

• Ayak Parmak Ortalarını Kuru Tutarak Mantarları Önleyin: Diyabetik nöropatisi olan şahısların, parmak ortalarındaki nemi almak için her vakit dikkatli olmaları gerekir. Mantar enfeksiyonları ayaklarda yaygın bir meseledir.
• Antifungal Kremler Kullanmak: Şayet mantar enfeksiyonu belirtisi (kaşıntı, döküntü, kırmızı cilt) fark ederseniz, çabucak antifungal krem kullanın.

9. Ağırlık Yönetimi

• Diyabet hastalarının fazla kiloları, ayaklar üzerinde daha fazla baskı oluşturur ve ayak sorunları riskini artırabilir. Sağlıklı bir diyet ve nizamlı antrenmanla kilonun denetim altında tutulması kıymetlidir.

10. Kan Şekerini Denetim Etmek

• Diyabetin denetim altına alınması, ayak sıhhati açısından büyük ehemmiyet taşır. Kan şekerinin yüksek seyretmesi, ayaklarda hudut hasarına ve kan sirkülasyonunun bozulmasına yol açabilir. Bu yüzden, diyabetin düzgün bir halde yönetilmesi ayak sıhhatini direkt tesirler.

11. Bacak ve Ayak Egzersizleri

• Düzenli İdman: Ayak ve bacak antrenmanları, kan dolanımını düzgünleştirir ve hudut hasarlarını önlemeye yardımcı olabilir. Ayak parmaklarını hareket ettirme, topukla parmak ortası yürüyüş üzere kolay idmanlar yararlıdır.

12. Sürekli İzleme ve Eğitim

• Diyabetik ayak sıhhati konusunda hasta, aile üyeleri ve sıhhat profesyonelleri ortasında yeterli bir bağlantı ve eğitim gereklidir. Hastalar ayak bakımı konusunda bilgilendirilmeli ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında daima olarak eğitilmelidir.

Sonuç:

Diyabetik ayak sıhhatini korumak, diyabetin genel idaresiyle yakından bağlıdır. Ayaklardaki rastgele bir sorun erken devirde fark edilip tedavi edilirse, daha önemli meselelerin önüne geçilebilir. Nizamlı denetimler, yanlışsız bakım, uygun ayakkabılar ve sağlıklı hayat alışkanlıkları, diyabetik ayak komplikasyonlarını engellemeye yardımcı olabilir.