Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) Nedir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB), kişinin birden fazla kimlik ya da kişilik durumuna sahip olmasıyla karakterize edilen karmaşık bir ruhsal sıhhat durumudur. Bu kimlikler, bireyin niyet, davranış, his ve anılarında bariz farklılıklara yol açar. Evvelce “çoklu kişilik bozukluğu” olarak bilinen bu durum, dissosiyasyon ismi verilen bir süreçle bağlantılıdır. Dissosiyasyon, bireyin şuur, hafıza, kimlik yahut çevresel farkındalığında kopukluk yaşaması manasına gelir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nasıl Gelişir?
DKB, ekseriyetle çocukluk devrinde yaşanan çok travmatik tecrübelerle ilişkilendirilir. Çocukluk çağında maruz kalınan fizikî, cinsel yahut duygusal istismar, ya da uzun vadeli ihmal, bireyin bu travmalarla başa çıkabilmek için farklı kimlikler geliştirmesine yol açabilir.
Çocuklar, yetişkinlere kıyasla daha esnek bir kimlik gelişimine sahip olduklarından, travmatik anıları ve tecrübeleri farklı bir “kişilik durumu” içinde saklama eğiliminde olabilirler. Bu durum, onların ruhsal bütünlüklerini müdafaa gayretinin bir sonucu olarak kıymetlendirilebilir.
Belirtiler Nelerdir?
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu, pek çok farklı belirtiyle kendini gösterebilir. Bu belirtiler ortasında şunlar yer alır:
- Farklı kimlik durumları: Bireyin farklı isimlere, yaşlara, cinsiyetlere yahut kişilik özelliklerine sahip birden fazla kimliği olabilir. Bu kimlikler ortasında geçiş çoklukla gerilim yahut tetikleyici olaylarla ortaya çıkar.
- Hafıza kayıpları: Günlük olayları, kıymetli şahsî bilgileri yahut travmatik anıları hatırlamada zorluk yaşanabilir.
- Zihinsel kopukluk: Gerçeklikten kopmuş yahut etrafındaki olaylara yabancılaşmış hissetme.
- Kimlik karmaşası: Kişi, kim olduğunu yahut hangi kimlik durumunda olduğunu anlamakta zahmet çekebilir.
- Anksiyete ve depresyon: DKB’ye sıklıkla eşlik eden bu durumlar, bireyin hayat kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Tanı ve Tedavi Süreci
DKB’nin tanısı, kapsamlı bir psikiyatrik kıymetlendirme ve bireyin geçmişine dair detaylı bir inceleme ile konulur. Bu süreçte, dissosiyatif belirtilerin sıklığı, yoğunluğu ve bireyin ömrüne tesiri kıymetlendirilir.
Tedavi sürecinde, çoklukla aşağıdaki yaklaşımlar benimsenir:
- Psikoterapi: Travmaların işlenmesi ve kimlik durumları ortasındaki entegrasyon için en tesirli sistemdir. Bilhassa travma odaklı terapi ve EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme) bu süreçte kıymetli rol oynar.
- İlaç tedavisi: DKB’nin kendisi için spesifik bir ilaç bulunmasa da, eşlik eden depresyon, anksiyete yahut uyku meselelerini yönetmek için ilaçlar kullanılabilir.
- Destek kümeleri: DKB’li bireyler için oluşturulan takviye kümeleri, yalnızlık hissini azaltabilir ve başa çıkma hünerlerini geliştirebilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğuyla Yaşamak
DKB, bireyin günlük ömrünü derinden etkileyebilen karmaşık bir durumdur. Fakat hakikat tedavi ve dayanakla, şahıslar travmalarıyla başa çıkabilir, kimlik durumları ortasında ahenk sağlayabilir ve işlevselliklerini artırabilir.
Bu süreçte en kıymetli faktör, bireyin kendini inançlı bir ortamda hissederek travmatik anılarını ve hislerini keşfedebileceği bir terapötik bağ kurmasıdır.
Unutulmamalıdır ki, DKB bir tercih değil, geçmiş travmaların bir sonucudur. Bu nedenle, DKB’li bireylere empatiyle yaklaşmak ve onların tedavi sürecinde destekleyici bir rol üstlenmek hayati ehemmiyete sahiptir.
