Kaygı.. İnsan tabiatı gereği birçok duyguyu içinde bulundurur. Duygular kişilerin kendisi ve etrafı ile olan bağlantılarındaki ahenk sürecinde destekleyicidir. Bireyler çoklukla davranışlarını his ve niyetlerine nazaran şekillendirir. Üniversal olarak kabul edilen temel hisler; memnunluk, keder, dehşet, iğrenme, öfke ve şaşkınlık olarak isimlendirebilir. Hislere nazaran hareket etme şahısları bazen tehlikelerden korur bazen de harekete geçmelerine ket vurabilir.
İki farklı durumu ele alalım; başarılı olmasını kıskanıyorum/imreniyorum, mutlu/huzurlu ailesinin olmasını kıskanıyorum/imreniyorum. Birinci durumda kişinin yetenek ve maharetlerine yönelik hissedilen duygu görüyoruz. İkinci durumda ise, kişinin dış dünyasına ilişkin bir faktöre karşı hissedilen duygu görüyoruz. Hisleri tanımlama ve tabir edebilme marifeti değerli. Tıpkı vakitte değiştiremeyeceğimiz denetim edemeyeceğimiz durumları kabullenme eğilimli olma ruh sıhhatini olumlu etkilemektedir.
Kaygı ile Gelecek
Kaygı rastgele bir durumun gelecekte nasıl sonuçlanacağı aşikâr olmasa da olumsuz sonuçlanacağına dair hissedilen bir fikir ya da inançtır. Telaşlı hissetme günlük aktiviteleri etkileyebilir, gerçekte yaşanabilecek bir aksilikle gerçek orantılı olmayabilir ve uzun sürebilir. Telaşın fiziksel belirtileri; midede çalkantılı bir his, baş dönmesi, huzursuz hissetmek yahut hareketsiz oturamamak, sırt ağrısı, daha süratli nefes alma, süratli, güçlü yahut sistemsiz bir kalp atışı, terleme yahut sıcak basması, uyku sorunları bilhassa geceleri diş gıcırdatma, sıkça tuvalete çıkma muhtaçlığı hissedilir.
Kaygı hissetmenin psikolojik etkileri ise, gergin yahut rahatlayamama hissi, en kötüsünü yaşamaktan korkma, endişelenmeyi bırakırsa makûs şeylerin olacağını hissetme, teminat isteme hali, gerçeklikle irtibatın kaybedilmesinden endişelenme, düşük ruh hali ve depresif belirtiler bireyin gündelik hayatını olumsuz etkilemektedir. Bireylerin sıklıkla yaşadığı ruminasyon ruhsal rahatsızlığın olup olmaması fark etmeksizin her yaştaki bireyleri etkilemektedir. Ruminasyon berbat tecrübeler hakkında çok düşünmek yahut bir durum üzerinde tekrar tekrar düşünmek olarak tanımlanabilir.
Kaygının fizikî ve ruhsal belirtilerini fark ettik. Bu farkındalıkla ne yapmalıyız, nasıl çaba ederiz tartışalım. Tasa ve dehşet hisleri çoklukla karıştırılır. Bunun nedeni fizikî olarak tıpkı halde hissetme kaynaklıdır. Kaygı gerçek bir tehlike karşısında duyulan his, tasa gelecekte olması beklenilen tehlikeye karşı his olarak ayırt edilmektedir. Hissettiğin tehlike durumunu sahiden yaşıyor musun? Şu an o tehlikenin içinde misin? Yoksa bu olumsuz bir fikirden ve öngörüden mi ibaret? Telaş bozuklukları alt çeşidine nazaran değişen niyet yapıları bulunmaktadır. Yapılması gereken, gelecekle ilgili olumsuz bir inanç ya da niyet geliştiğinde içinde bulunduğun an o durumun gerçekliğini sorgulamaktır.
Derin nefes alın. Mümkünse pencere yahut dışarıya çıkıp hava alın. Şu anda tehlikede miyim fikrine odaklanın. Yanıtınız hayırsa içinde bulunduğum anda gelecekte olmasından korktuğum aksilikle ilgili nasıl bir tedbir alabilirim. Bu niyetin gerçekleşmemesi için neler yapabilirim? Sorusunu aklınızda canlandırın. Kendinizden çabucak bir karşılık almayı beklememelisiniz. İçinde bulunduğunuz anın farkına varmaya odaklanmalı ve yapabileceklerinizi ve yapamayacaklarınızı kabullenmeye çalışmalısınız. Bu sistemi hakikat bir formda tekrarlamak kaygılı davranışları yönetmeyi kolaylaştıracaktır.
Kaygı Ve Ailesi
“Sosyal Dert (Sosyal Fobi)” yaşayan bireyin birkaç gün sonra performans sergileyeceğini varsayalım. Bireyin fikirleri ortasında küçük düşeceği, fazla terleyeceği, sesinin inceleceği, dinleyen bireylerin ona güleceği ve alay edecekleri olduğunu varsayalım. Bu fikirlerin gerçekleşmemesi için ne yapılabilir “performansı ferdî olarak gerçekleştirme (alıştırma), mevsime uygun giysi (kapalı ortamda gerçekleşecekse ince giyinme, açık ortamdaysa ceket/hırka giyinip sunum esnasında çıkarma) üzere çevresel faktörlere odaklanma yapılabilir. Değerli olan hissedilen tasayla baş etmek için küçük yollar arama gayretidir. Korkunuzun şiddeti ağırsa psikoterapi önerilmektedir.
