Çocuklarda yas süreci nasıl işler?

     Çocuklar bu devirde ;ağlama ya da içine kapanma , sessizlik, uykusuzluk, iştahsızlık, kayıp yaşanan kişiyi sık sık sorma, oyunlarda kayıpla ilgili sahneleri daima tekrar etme, çok hiperaktiflik vb. biçimde bu süreci yaşayabilirler. Tıpkı vakitte mevti tam olarak anlamlandırmayabilirler. Örneğin ;birinin geri gelebileceğini düşünebilir ya da vefatı bir ceza olarak algılayabilirler. Vefatın ne olduğunu bilen çocuklar ise inkar edip hislerini bastırabilirler.

Çocuklarda yas sürecinde nasıl dayanak olabiliriz?

    Öncelikle ,çocuğun hislerini yaşamasına müsaade verilmeli. Hislerini tabir etmesine fırsat verilmeli ve müdahale edilmemelidir. “Üzülme “ya da” güçlü olmalısın” üzere cümleler yerine, çocuğun hislerini söz etmesine alan açın. Hissettiklerini anlayın ve  duygularını yansıtın. Örneğin;” biliyorum şu anda bu durum senin için çok güç.” üzere empatik cümleler kurun. Daha sonrasında size sordukları sorular karşısında gerçekçi açıklamalar yapın. “Uykuya daldı” “Melek oldu” üzere açıklamalar yapmayın.

     Çocuğun yaşına uygun olarak vefatın doğal bir süreç olduğunu ,geri dönüşün olmadığını belirtin. Örneğin , küçük çocuklar için“Bazen beşerler yaşlanır ya da hastalanır ve bu dünyadan sarfiyatlar. Bu, hayatın bir modülüdür. Lakin onları hatırlayarak kalbimizde daima yaşayacaklar.”Biraz daha büyük çocuklar için: “Ölüm, ömrün bir kesimidir. Hepimiz bir gün bu dünyadan ayrılırız, lakin kaybettiğimiz kişi kalbimizde daima yaşamaya devam eder.” Üzere.

      Çocuklar için inançta hissetmek çok kıymetlidir mevtin akabinde inançsız ve tek başına hissedebilirler. Yalnız bırakmamak ve inançta olduğunu hissettirmek çok değerlidir. Tıpkı vakitte kendi hislerinizi da çocuğun kaldırabileceği bir biçimde(ağlama krizleri ,öfke patlamalarınızı yansıtmayacak bir şekilde) söz edip kendi yas sürecinizi de ihmal etmemelisiniz. Kendi yas sürecinizi yaşadıktan çabucak  sonra çocuğa yönelmeniz gerekmektedir.

      Çocuklar konuşarak tabir edemedikleri hisleri; oyun, fotoğraf çizme yahut kıssa anlatma yoluyla dışavurabilirler. Bu yüzden onlara hislerini anlatabileceği farklı yollar sunmak değerlidir. “İstersen birlikte oyun oynayabiliriz, oyunu sen seçmek ister misin?” üzere. Birtakım çocuklar yas sürecini sağlıklı bir biçimde atlatmayabilirler.Eğer  uzun müddetli içe kapanma ,yoğun öfke patlamaları üzere davranışlar sergiliyorsa  bir uzman dayanağı almak yararlı olabilir.

Sonuç

     Çocukların yas süreci yetişkinlere oranla daima değişkenlik gösterebilir. Çocukları anlamak ve hislerini tabir etmek etmesine fırsat tanımak için sabır ve anlayışa muhtaçlık vardır. Tıpkı vakitte çocuklara inançta hissettirmek yas sürecini daha sağlıklı geçirmelerini yardımcı olabilir. Çocuklara inançta olduğunu ve yalnız olmadığını belirtmek , çocuğun hislerini söz etmesini kolaylaştırır.

                                                                                                                                             H.Narin FİDAN

                                                                                                                                          Mustafa CEM OĞUZ