Çocuklarda Takıntılar: Nedenleri, Tesirleri ve Başa Çıkma Yolları
Giriş
Çocuklar, gelişim süreçlerinde makul davranışlara, objelere yahut rutinlere takıntılı formda bağlanabilirler. Bir çocuğun tıpkı oyuncağı her gün yanında taşıması, aşikâr sözleri daima tekrarlaması ya da belli bir sırayla hareket etme isteği, birçok ebeveyn için tanıdık bir durumdur. Pekala, bu çeşit takıntılar ne vakit olağan kabul edilir ve ne vakit bir sorun haline gelir?
Bu makalede, çocuklarda takıntıların nedenleri, mümkün tesirleri ve ebeveynlerin bu durumla nasıl başa çıkabileceği ele alınacaktır.
Çocuklarda Takıntılar Neden Ortaya Çıkar?
Çocukların takıntılı davranışlar geliştirmesinin birkaç temel sebebi vardır:
1. Rutin ve Denetim İhtiyacı
Çocuklar, bilhassa okul öncesi periyotta, dünyayı anlamlandırmaya çalışırken makul rutinlere gereksinim duyarlar. Nizamlı tekrarlar onlara itimat verir ve etraflarını denetim edebilme hissi kazandırır.
2. Gerilim ve Kaygı
Ani değişiklikler, taşınma, ebeveyn ayrılığı, kardeş doğumu üzere gerilimli durumlar çocuklarda takıntılı davranışlara yol açabilir. Bu cins durumlarda çocuk, korkusunu denetim edebilmek için makul ritüellere başvurabilir.
3. Gelişimsel Sürecin Bir Parçası
Bazı takıntılar, çocuğun gelişim sürecinin doğal bir modülü olabilir. Örneğin, 2-6 yaş ortası çocuklar belli öyküleri tekraren dinlemekten yahut birebir oyunu tekrar tekrar oynamaktan keyif alabilirler. Bu, öğrenme sürecini destekleyen bir durumdur.
4. Duyusal Hassasiyetler
Bazı çocuklar makul dokulara, seslere yahut kokulara karşı çok hassas olabilir. Bu nedenle belli kıyafetleri giymekte ısrar edebilir yahut belli yiyecekleri yemeyi reddedebilirler.
5. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Riski
Bazı durumlarda çocuklardaki takıntılar, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) üzere psikiyatrik bir rahatsızlığın belirtisi olabilir. Şayet takıntılar günlük ömrü zorlaştırıyor, çocuğun toplumsal bağlarını ve akademik muvaffakiyetini etkiliyorsa profesyonel bir kıymetlendirme gerekebilir.
Çocuklardaki Takıntılar Nasıl Anlaşılır?
Her çocuğun muhakkak rutinleri ve ilgi alanları olabilir, fakat kimi durumlarda bu alışkanlıklar takıntıya dönüşebilir. Aşağıdaki belirtiler çocuğunuzun takıntılarının olağandan fazla olup olmadığını anlamanıza yardımcı olabilir:
Aynı davranışları tekrar etmekten kaçınamaması
Değişikliklere çok reaksiyon vermesi
Günlük aktivitelerinin takıntılar nedeniyle aksaması
Takıntılı niyetlerin ya da ritüellerin çocuğa rahatsızlık vermesi
Sosyal bağlarının olumsuz etkilenmesi
Eğer bu belirtiler ağır ve daima hale gelirse, bir uzmandan dayanak almak yararlı olabilir.
Ebeveynler Takıntılarla Nasıl Başa Çıkabilir?
1. Sabırlı ve Anlayışlı Olun
Çocuğunuzun takıntılı davranışlarını çabucak değiştirmeye çalışmak yerine, neden bu türlü davrandığını anlamaya çalışın. Eleştirmek yerine, itimat verici bir formda yaklaşın.
2. Küçük Değişikliklerle Esneklik Kazandırın
Çocuğunuzun takıntılı rutinlerini büsbütün ortadan kaldırmaya çalışmak yerine, yavaş ve küçük değişiklikler yaparak esneklik kazandırmasına yardımcı olun. Örneğin, her gün tıpkı kıyafeti giymek isteyen bir çocuğa misal kıyafetler sunarak değişime alışmasını sağlayabilirsiniz.
3. Alternatifler Sunun
Çocuğunuzun takıntılı davranışlarını büsbütün yasaklamak yerine, ona alternatifler sunabilirsiniz. Örneğin, her gece aynı kitabı okumak isteyen bir çocuğa, misal temadaki diğer kitaplar önererek ilgisini yönlendirebilirsiniz.
4. Hislerini Söz Etmesine Yardımcı Olun
Bazı takıntılar, çocukların tasalarını ve gerilimlerini yönetme biçimidir. Çocuğunuzun hislerini söz etmesine yardımcı olacak etkinlikler (resim çizme, öykü anlatma, oyun oynama) sunabilirsiniz.
5. Gerekirse Uzman Takviyesi Alın
Eğer çocuğunuzun takıntıları onun günlük ömrünü önemli biçimde etkiliyorsa, bir çocuk psikoloğundan takviye almak yararlı olabilir.
Sonuç
Çocuklardaki takıntılar, birçok vakit gelişimin doğal bir modülüdür ve vakitle azalır. Fakat, çocuğun günlük hayatını zorlaştıran ve toplumsal ilgilerini olumsuz etkileyen takıntılar için ebeveynlerin şuurlu ve destekleyici bir tavır sergilemesi kıymetlidir. Sabır, anlayış ve gerektiğinde profesyon
el dayanak ile çocukların takıntıları sağlıklı bir biçimde yönetilebilir.
