Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireyin ruhsal sıkıntılarına neden olan ya da bu problemleri sürdüren niyet, his ve davranışlarını amaç alarak düzgünleşme sağlamayı amaçlayan bir psikoterapi yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın “davranışçı” boyutu, bireyin gözlemlenebilen uyumsuz davranışlarını belirlemeye odaklanır ve çeşitli terapi teknikleriyle daha fonksiyonel davranışlar geliştirmesini dayanaklar. “Bilişsel” boyutu ise bireyin zihinsel süreçlerine yönelir. Terapide, bireylerin ağır ve zorlayıcı hisler yaşamalarına neden olan niyet kalıpları incelenir ve bu niyetleri daha gerçekçi ve objektif bir halde değerlendirmelerine yardımcı olunur. Vakitle, bu fikir ve davranış değişimleri, bireyin yaşadığı endişe, telaş, hüzün, öfke, utanç üzere olumsuz hislerin azalmasına ve ruhsal güzel oluşun artmasına katkıda bulunur.
Bilişsel Davranışçı Terapi’nin (BDT) bu kadar tanınan olmasının en büyük nedeni, birçok ruhsal sorun üzerinde tesirli olduğunun bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış olmasıdır. 1960’lardan bu yana klinik araştırmalarda incelenen BDT, günümüzde en güçlü bilimsel ispata sahip terapi ekolü olarak kabul edilmektedir.
BDT; toplumsal telaş, panik bozukluk, yaygın tasa bozukluğu, obsesif-kompulsif bozukluk, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları üzere birçok ruhsal sorun için tesirli bir tedavi metodu olarak öne çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar, bu terapinin tesirinin kalıcı olduğunu ve tedavi sonrasında problemlerin tekrarlama oranının düşük olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle, bilimsel datalara dayalı olarak hazırlanan memleketler arası klinik uygulama kılavuzları, birçok ruhsal sorunun tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi’yi birinci sırada önermektedir.
Neden Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)?
Bilişsel Davranışçı Terapi’nin (BDT) öne çıkan özelliklerinden biri, “şimdi” ve “burada” odaklı olmasıdır. Yani, geçmiş ya da çocukluk periyodundan fazla kişinin şu anki hayatına ve mevcut problemlerine odaklanır. Geçmişin ruhsal sıkıntıların gelişiminde rol oynayabileceğini kabul eder, lakin tedavi sürecinde temel maksat, kişinin bugününü etkileyen uyumsuz niyet ve davranış alışkanlıklarını değiştirmektir. Bu değişim, kişinin gelecekte karşılaşacağı durumlarla daha sağlıklı baş etmesine imkan tanır. Terapide öğrendiği usuller, bireyin hayat uzunluğu karşılaştığı zorluklarla tesirli bir formda baş etmesine yardımcı olur.
BDT’nin bir öbür kıymetli özelliği, terapist ve danışanın iş birliği içinde, eşit derecede etkin bir biçimde çalışmasıdır. Terapist ve danışan, değiştirilmesi gereken fikir ve davranışları birlikte belirler ve uygulanacak usulleri birlikte planlar.
Davranış terapileri genel olarak ferdi danışanların tedavisinde bilimsel bir yaklaşımı benimser. Terapistler, usullerini hem uygulanabilir hem de tesirli hale getirmek için net ve kesin tanımlamalar yapar. Danışanın kıymetlendirilmesi, tedavi maksatlarının oluşturulması, terapi planı ve güzelleşmenin kıymetlendirilmesi etapları sistematik bir halde yapılır. Terapi sürecinde kullanılan prosedürler, bilimsel delillerle desteklenen tekniklerden seçilir ve daima olarak kıymetlendirilir.
Terapinin başlangıcında, sürecinde ve sonunda yapılan değerlendirmelerle danışanın terapiden ne kadar yarar sağladığı ölçülür. Şayet beklenen ilerleme kaydedilmezse, terapi planında değişiklik yapılır ve süreç yine düzenlenir. Terapinin sonunda, danışanın düzgünlük halinin devam edip etmediği de takip edilerek tedavi aktifliği garanti altına alınır.
