Bebeklik devri, beslenme alışkanlıklarının temellerinin atıldığı ve çocuğun ileriki omurundaki yemek davranışlarının formlandığı kritik bir süreçtir. Bu devirde yapılan kusurlar, ek besin sürecinde başlayan yeme bozukluklarına ve duyusal hassasiyetlere neden olabilir. Aşağıda, bu süreçte yapılan yanlışlar, duyusal gelişimle irtibatlı problemler ve tesirli tahlil teklifleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Ek Besin Sürecinde Sık Yapılan Hatalar

1. Karışık Mama Vermek

Bebeklere birden fazla yiyeceğin karıştırılarak verilmesi (örneğin, zerzevat püresine tatlı eklenmesi örneğin patates püresi-elma-havuç karışımı üzere ) bebeğin kişisel tatları ayırt edememesine neden olabilir. Bu durum, ileride seçici yeme davranışları geliştirmesine yol açar.

Çözüm:

Gıdaları başka ayrı ve sade bir formda sunarak bebeğin doğal tatlara alışmasını sağlayın. Her yeni tat ve dokuyu etaplı olarak tanıtın.

2. Bebeklerin Yemekle Etkileşimine Müsaade Vermemek

Hijyen tasasıyla bebeğin mamaya dokunmasına, yiyeceği keşfetmesine yahut yemekle oynamasına müsaade vermemek, yemekle bağ kurmasını maniler.

Sonuç:

Bu yaklaşım, bebeğin duyusal farkındalık geliştirme sürecini olumsuz tesirler ve yemekle ilgili ilgisizliğe neden olabilir.

Çözüm:

Bebeğin yemekle temas kurmasına ve dokunarak keşfetmesine müsaade verin. Ellerine uygun boyutta, rahatça tutabileceği yiyecekler sunarak bu süreci destekleyin.

3. Kendi Yemesi İçin Teşvik Etmemek

Tüm beslenme sürecinin ebeveyn tarafından denetim edilmesi, bebeğin bağımsızlık ve motor maharetlerinin gelişimini pürüzler.

Sonuç:

Bu durum, ilerleyen yaşlarda çocuğun özgüven eksikliği yaşamasına ve yemek yeme konusunda pasif bir tavır sergilemesine neden olabilir.

Çözüm:

• Bebeklere uygun boyutta besinler sunarak kendi kendine yemeye teşvik edin.

• BLW (Baby-Led Weaning) sistemi üzere yaklaşımları deneyerek bebeğinizin özgüvenini artırabilirsiniz.

4. Yiyebileceği Boyuttan Fazlasını Vermek

Bebeğin yaşına ve gelişimine uygun olmayan büyük porsiyonlar sunulması, hem fizikî hem de ruhsal açıdan yemek yeme sürecini olumsuz tesirler.

Sonuç:

• Bebek, tokluk hissini tanımakta zorlanabilir.

• Yemek, gerilimli bir aktivite olarak algılanabilir.

Çözüm:

• Bebeklerin açlık ve tokluk sinyallerine hassas olun.

• Yaşına ve gelişimine uygun porsiyonlar hazırlayın.

5. Abur Cubur Bulundurmak

Evde sıhhatsiz ve işlenmiş besinlerin bulunması, çocuğun bu besinlere yönelmesine neden olabilir.

Bebeklik Periyodunda Yapılan Yanılgıların Ek Besin Sürecindeki Yeme Bozukluklarına Etkisi

Bebeklik periyodu, beslenme alışkanlıklarının temellerinin atıldığı, ömür uzunluğu sürecek yeme davranışlarının formlandığı kritik bir periyottur. Fakat, bu süreçte yapılan birtakım yanılgılar, ilerleyen periyotlarda ek besine geçişte yeme bozukluklarına yol açabilir. İşte sık yapılan kusurlar ve bu yanlışların mümkün sonuçları:

6. Zorlama ile Besleme

• Yanılgı: Bebek doymuş olsa bile, ebeveynlerin daha fazla yemesi için ısrar etmesi.

• Sonuç: Çocuğun yemekle olumsuz bir münasebet kurmasına neden olabilir. Yemek bir keyif değil, gerilim kaynağı haline gelir ve ileride yemek seçme yahut yemek yemeyi reddetme davranışları görülebilir.

7. Beslenmeyi Yalnızca Anneden Beklemek

• Yanılgı: Babaların yahut öbür aile bireylerinin beslenme sürecine dahil olmaması.

• Sonuç: Bebek, yalnızca belirli bir kişi tarafından beslenmeye alışır ve başka şahıslara direnç gösterebilir. Bu durum ilerleyen periyotta toplumsal yeme alışkanlıklarını da etkileyebilir.

8. Duygusal Yeme Alışkanlıklarının Kazandırılması

• Yanılgı: Bebeğin ağlaması ya da huzursuzlanması durumunda onu susturmak için daima yemek yahut anne sütü verilmesi.

• Sonuç: Bebek, duygusal bir muhtaçlığını yemekle karşılamayı öğrenir. Bu, ileride duygusal yeme sıkıntılarına ve çok kilo alımına yol açabilir.

9. Tek Tip Beslenme

• Yanılgı: Bebeklere yalnızca muhakkak besinlerin sunulması ve çeşitliliğin sağlanmaması. Örneğin kahvaltıda karışım ile uzun müddet beslemek.

• Sonuç: Bebek, yeni tatları reddeder ve seçici yeme davranışları geliştirebilir. Bu durum, ek besin sürecinde ve çocukluk periyodunda önemli zorluklara neden olabilir.

10. Gelişimsel Belirtilere Dikkat Etmemek

• Yanılgı: Bebeğin hazır olmadan ek besine başlanması yahut geç kalınması.

• Sonuç: Bebeğin doğal yeme refleksleri olumsuz etkilenir, bu da iştahsızlık, çiğneme sorunları ya da besin reddine neden olabilir.

11. Çevresel Baskılar ve Ebeveyn Stresi

• Yanılgı: Etraftan gelen “Yemeli, şunu da denemeli” üzere baskılarla ebeveynin gerginleşmesi ve bebeğe bunu hissettirmesi.

• Sonuç: Bebek, yemek saatlerini bir gerilim kaynağı olarak görmeye başlar ve yemeyi reddeder.

Duyusal Gelişimle İlgili Yanlışlar ve Sorunlar

1. Ağzından Çıkardığını Geri Vermek

Bebeklerin ağızlarından çıkardıkları yiyeceği zorla tekrar vermek, yiyeceğin tadına yahut dokusuna karşı olumsuz bir tavır geliştirmelerine yol açabilir.

Sonuç:

• Bebek yiyeceği büsbütün reddedebilir.

• Yemekle ilgili duyusal hassasiyetler oluşabilir.

Çözüm:

• Ağzından çıkardığı yiyeceği zorla geri vermek yerine masaya koyarak kendi isteğiyle almasına müsaade verin.

• Birebir yiyeceği farklı bir doku yahut sunum biçimiyle tekrar deneyin.

2. Ağız Kenarlarına Yiyecek Bulaştırmayı Engellemek

Yemek sırasında ağız etrafına bulaşan yiyeceklerin daima temizlenmesi, bebeğin yemekle fizikî bir bağ kurmasını maniler.

Sonuç:

Bu durum, bebeğin yemek yemeye karşı olumsuz bir yaklaşım geliştirmesine ve duyusal tecrübelerden kaçınmasına neden olabilir.

Çözüm:

• Yemek sırasında bebeğin kirlenmesine müsaade verin.

• Yemek sonrası paklığı nazikçe ve eğlenceli bir formda yaparak yemekle ilgili müspet bir tecrübe yaratın.

3. Yemek Kokusuna Karşı Sabırsızlık

Bazı bebekler, yemeklerin kokusuna karşı duyusal hassasiyet gösterebilir. Bu durumda ebeveynlerin sabırsızlık göstermesi, çocuğun yemek yemekten büsbütün uzaklaşmasına neden olabilir.

Çözüm:

• Çocuğun yemek kokularına alışması için yemek hazırlama süreçlerine dahil edin.

• Yemekten evvel koku farkındalığını artıracak aktiviteler yaptırabilirsiniz (örneğin, otların koklanması).

4. Sert Besinleri Vermekten Kaçınmak Yahut Püre Kıvamını Uzun Müddet Devam Ettirmek

• Kusur: Sert yahut çıtır yiyecekler bebeği zorlar yahut bebeğin boğulmasından korkarak büsbütün püreye yönelmek.

• Sonuç: Çocuğun ağız içi duyusal farkındalığı ve çiğneme kasları zayıf kalmasına ve ileri yaşlarda seçici yeme yahut yemek reddine yol açabilir.

• Hakikat Yaklaşım:

• Çocuğa diş etleriyle ezebileceği yumuşak lakin parçalanabilir besinler sunun (Örneğin ince dilimlenmiş muz, patates püresinin içine küçük zerzevat kesimleri ekleyerek dokuların farklılaşmasını sağlayabilirsiniz.).

• Vakitle sertliğini artırarak duyusal ahenk sağlayın.

5. “Sadece Lezzetli Olmalı” Yanılgısı

• Kusur: Çocuğun rahatsız olabileceği sebebiyle ekşi, acı yahut farklı tatları büsbütün vermekten kaçınmak.

• Sonuç: Çocuk sırf tatlı ve yağlı yiyeceklere yönelir, bu da uzun vadede sıhhatsiz bir beslenme alışkanlığına neden olabilir.

• Yanlışsız Yaklaşım:

• Ekşi meyveler (örneğin portakal, mandalina) üzere hafif ağır tatları az az deneyimlemesine müsaade verin.

• Tat paletini genişletmek için farklı baharatlar ve hafif tatlar ekleyin.

6. “Yemek Yeme Çabucak Bitmeli” Tutumu

• Yanılgı: Çocuğun yemekle geçirdiği süreyi kısaltmak için süratli yemeye zorlamak.

• Sonuç: Çocuk yemek sürecinde duyusal haz almayı öğrenemez ve yemek aceleye getirilen bir aktivite olarak algılanır.

• Hakikat Yaklaşım:

• Yemek saatlerini rahat bir tecrübeye dönüştürün.

• Çocuğun yiyecekleri keşfetmesine ve kendi suratında yemesine müsaade verin.

7. İçeceklerle Beslenme Alışkanlığı

• Yanılgı: Çocuğu doyurmak için süt, meyve suyu üzere sıvı besinlere yük vermek.

• Sonuç: Çocuk çiğneme ve katı besin tüketimi konusunda isteksiz hale gelir.

• Gerçek Yaklaşım:

• Sıvı besinleri ana öğün yerine destekleyici olarak sunun.

• Katı besin tüketimini öncelik haline getirin.

Doğru Beslenme Yaklaşımı: Püre ve Öbür Usullerin Dengesi

1. BLW (Baby-Led Weaning) ile Püreyi Destekleyin

BLW sistemi, bebeğin kendi kendine yemeyi öğrenmesini takviyeler. Bu usul, püreyle beslenmenin tamamlayıcısı olarak kullanılabilir. Örneğin, bir öğünde bebeğe hem püre hem de elle tutulabilecek bir zerzevat (örneğin, haşlanmış brokoli) sunabilirsiniz.

2. Çeşitlilik ve Esneklik Sağlayın

• Bebeklerin tat paletini geliştirmek için tıpkı sebzeyi farklı kıvamlarda sunun (örneğin, havuç püresi, haşlanmış havuç dilimleri, rendelenmiş havuç).

• Tatlı, tuzlu, ekşi ve hafif baharatlı tatlarla bebeği tanıştırarak tat farkındalığını artırın.

3. Dokusal Geçişi Planlayın

• Birinci aylar: Sıvı ve yumuşak püreler (örneğin, yoğurt kıvamında gıdalar).

• 8-10 ay: Ezilmiş ve püreyle karışık modüllü besinler.

• 10-12 ay: Küçük ve yumuşak katı modüller (örneğin, haşlanmış zerzevat küpleri).

• 12 ay sonrası: Çocuğun motor maharetlerine nazaran olağan konut yemeklerine geçiş.

4. Duyusal Oyunlar ve Yemekle Bağ Kurma

• Yemek öncesinde oyun hamuru yahut fırçayla ağız etrafı masajı üzere duyusal oyunlar yaparak bebeğin hassasiyetini azaltabilirsiniz.

• Yemek sürecini bir oyun ve keşif anına dönüştürerek bebeğinizin motivasyonunu artırabilirsiniz.

Çözüm Önerileri

1. Bebeğin Sinyallerine Hassas Olun: Bebeğin açlık ve tokluk belirtilerine dikkat ederek zorlama yapmayın.

2. Müspet Yemek Ortamı Yaratın: Yemek saatlerini bir oyun ve keyif anına dönüştürün.

3. Çeşitliliği Teşvik Edin: Farklı tatlar ve dokular sunarak bebeğinizin damak tadını geliştirin.

4. Sabırlı ve Dengeli Olun: Bebeğin yeni tatları kabul etmesi vakit alabilir. Pes etmeyin, lakin zorlamayın.

5. Duygusal Gereksinimleri Fark Edin: Ağlama üzere duygusal yansılara yemek yerine sevgi ve şefkatle karşılık verin.

6. Eğitim ve Takviye Alın: Ek besin süreciyle ilgili bir uzmanla görüşmek, mümkün meselelerin önüne geçebilir.

Doğru alışkanlıklarla desteklenen bir ek besin süreci, bebeklerde sağlıklı bir beslenme nizamı kurmak için güçlü bir yer hazırlar. Şayet bu bahiste sorun yaşıyorsanız, bir beslenme uzmanı yahut çocuk gelişimi uzmanından takviye almayı ihmal etmeyin.

Sonuç:

Bu durum, uzun vadede sıhhatsiz beslenme alışkanlıklarına ve obeziteye yol açabilir.

Çözüm:

• Sağlıklı atıştırmalıklar (örneğin, mesken imali krakerler, yoğurt, taze meyve) sunun.

• Çocukların erişemeyeceği bir alan belirleyerek abur cubur tüketimini sınırlayın.

Çocuklara Yeme Bozukluklarında Müdahale Programları

S.O.S (Sequential Oral Sensory) Yeme Terapisi

S.O.S Yeme Terapisi, yeme sorunları olan çocuklar için tesirli bir müdahale programıdır. Bu prosedür, yemekle olumlu bir bağlantı geliştirmeyi maksatlar.

Uygulamalar:

• Duyusal Merdiven Çıkma Tekniği: Yiyecek evvel imgesi, sonra dokusu ve son olarak tadıyla çocuğa tanıtılır.

• Olumlu Bir Yemek Ortamı: Çocuğun yeni yiyecekleri keşfetmesine müsaade verilir ve zorlanmadan süreç yönetilir.

Duyusal Entegrasyon Çalışmaları

Bebeklerin duyusal hassasiyetini azaltmak için şu uygulamalar yapılabilir:

• Duyusal Oyunlar: Yemek öncesi oyun hamuru üzere dokunsal aktiviteler yaptırmak.

• Masaj ve Fırça Teknikleri: Ağız etrafına hafif dokunuşlarla masaj yapmak.

Sonuç

Ek besin süreci ve duyusal gelişim birbiriyle direkt irtibatlıdır. Bu periyotta yapılan kusurlar, yeme bozukluklarına ve duyusal hassasiyetlere neden olabilir. Sabırlı, dengeli ve olumlu bir yaklaşım, sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve duyusal farkındalık için temel oluşturur. Şayet meseleler devam ediyorsa, bir uzman yardımı almayı ihmal etmeyin.

Uzm. Ceyda Doğan Ülker