Eros’tan Sisyphus’a: Bağlılık ve Bağımlılığın Derinliklerinde

Bağlılık ve Bağımlılık… Birbirine ne kadar yakın, lakin birebir vakitte o kadar uzak olan iki kavram. İnsan ruhunun derinliklerinde yankı bulan bu kozmik hisler, birçok vakit bizim de kendimizi kaybetmemize neden olabilir. Kimi vakit, birine duyduğumuz bağlılık o kadar güçlüdür ki, özgürlüğümüzü ve kimliğimizi unutabiliriz.

Peki, gerçekten bağlı mıyız yoksa bağımlı mı? Sevdiklerimize olan bağlarımız, kimliğimizi mi güçlendiriyor yoksa bizleri onlara mahkûm mu ediyor? Bağlılık, bizi özgürleştirirken mi büyütür, yoksa pranga mıdır? İlgilerimizdeki sonları nasıl çiziyoruz? Yunan mitolojisinin simgelerinden, sözlerin kökenine kadar bu iki kavramın farkını nasıl ayırt edebiliriz?

İçsel gücümüzü bulma seyahatinde, bağlılık mı, bağımlılık mı daha sağlıklı bir temel oluşturur? Ve en kıymetlisi, biz kendimizi bu ikisinin ortasında hangi çizgide buluyoruz?

Birlikte mitolojik ve etimolojik bir perspektiften, bağlılık ile bağımlılık ortasındaki hudutları sorgulayıp bu iki kavramın insan ruhundaki yeri ve manasını anlamaya çalışalım mı?

Bağlılık: Mitolojik Bir Güç ve Özgürlük

Bağlılık, insanın sevgi, itimat ve hürmetle kurduğu derin bağlardır. Yunan mitolojisinde, bilhassa Eros ve Anteros üzere rabler ortasında bu çeşit bir bağ epeyce vurgulanmıştır. Eros, aşk yaradanı, insanların birbirlerine duyduğu bağlılığı simgelerken, Anteros ise karşılıklı aşkın, sevgiye duyulan karşılıklı bağlılığın temsilcisidir. Bu bağ, her iki tarafın da kendi kimliklerini kaybetmeden, birbirlerini özgürce ve istikrarlı bir biçimde sevmesidir.

Bağlılık, mitolojik manada, harmonia (uyum) unsuruna dayanır. Harmonia, Yunan mitolojisinde ahengin ve dengeyi simgeleyen bir kavramdır. İki insan ortasındaki sağlıklı bir münasebet de, bir cins harmonia yaratır: karşılıklı anlayış, dayanağın ve itimadın istikrarı. Bu ilgi, birbirini özgürleştiren, birbirine alan tanıyan, lakin tıpkı vakitte güçlü bir bağ kuran bir yapıdır.

Etimolojik olarak “bağlılık” sözü, Türkçeye Arapçadan geçmiş bağ kökünden türemiştir. Bu da bir şeyin birbirine sıkı sıkıya tutunması manasına gelir. Bağlılık, aslında istekli bir bağlılık, iki tarafın birbirine olan sevgisinden beslenen bir bağdır. Duygusal olarak “bağlanmak”, birinin yanında olmayı seçmek ve bu seçimden keyif almaktır. Bağlılık, bir seçimdir, duygusal bir özgürlük alanıdır.

Bağımlılık: Bir Mitolojik Tuzak

Bağımlılık ise öbür bir öyküdür. Yunan mitolojisinde, Sisyphus‘un cezası, bağımlılıkla özdeşleştirilebilecek bir simgeyi temsil eder. Sisyphus ölümsüzlük peşinde,Tanrılara karşı gelmekten cezalandırılmış ve her gün, dev bir kayayı dağa tırmandırmak zorunda bırakılmıştır. Kayayı tepeye hakikat iterken, her seferinde kayar ve en başa döner. Bu sonsuz döngü, bağımlılığın da bir yansımasıdır: ne kadar efor harcarsanız harcayın, bağımlılık sizi bir adım ileriye götürmez. Tam aksine, sizi daima tıpkı yere geri döndürür.

Bağımlılık, kişinin kendini diğer bir şeye ya da birine o kadar fazla bağlamasıdır ki, bu bağın içinde kendisini kaybetmesi manasına gelir. Bağımlı, daima olarak dışsal bir onay, bir takviyeye gereksinim duyar. Bir ilgi ya da objeye bu kadar bağlanmak, insanın içsel gücünü ve özgürlüğünü kaybetmesine yol açar. Bağımlılık, kişinin kimliğini ve duygusal istikrarını diğerlerine teslim etmesidir.

Mitolojik açıdan, bağımlılık, Persephone‘un yeraltı dünyasında kalma durumunu anımsatır. Persephone, Demeter’in kızı, yeraltı rabbi Hades tarafından kaçırıldığında, özgürlüğünü kaybeder ve her yıl bir süreyi yeraltında, Hades’in karanlık dünyasında geçirmek zorunda kalır. Bağımlılık, aslında kişinin bir çeşit “karanlık dünyada” sıkışması üzeredir. Kendi içsel gücünü ve kimliğini bulamadan, dışsal bir kaynağa bağlı kalma zorunluluğudur.

Etimolojik olarak “bağımlılık” sözü, Türkçeye Arapçadan geçmiş olan bağ sözünden türetilmiş olmakla birlikte, bu bağın bir tıp zorunluluk manasına gelmesi, bağımlılıkla ilgili karanlık hissi daha da belirginleştirir. Birine ya da bir şeye duyulan ihtiyaç, bir mecburilik halini aldığında, bu bağ artık sağlıklı değil, bir cins yıkıcı alışkanlık haline gelir. Kişi, içsel gücünü kaybeder ve muhtaçlığı olan gücü “dışarıda” olan bir şeye/duruma yahut bir şahsa atfeder.

Duygusal Zincirler: Bağlılık ve Bağımlılıkla Yüzleşmek

Bağlılık ile bağımlılık ortasındaki hudut, hem kişisel hem de toplumsal bir çabanın özüdür. Her iki kavram da güçlü bağlar gerektirir, lakin biri insanı güçlendirirken, başkası onu dışsal bir kaynağa mahkûm eder. Bağlılık, duygusal bir istikrar ve karşılıklı inancın simgesidir; özgürce kurulan sağlıklı bağlar, büyüme ve dengeyi sağlar. Öte yandan, bağımlılık, kaybetme dehşetinin ve dışsal onaya duyulan çok gereksinimle şekillenir, insanı özgürlüğünden uzaklaştırır.

Mitolojik bakış açıları, bu iki kavramın insan ruhundaki derin yansımalarını gösterir. Eros ve Anteros, karşılıklı aşk ve inancı; Sisyphus ve Persephone ise özgürlüğün kaybolduğu ve daima döngüye girilen trajediyi simgeler. Bağlılık, duygusal güç ve dengeyi işaret ederken, bağımlılık, güçsüzlük ve kaybolmuş özgürlüğün bir yansımasıdır.

Gerçek bağlılık, içsel gücü ve özgürlüğü keşfetmekle başlar. Kendi kimliğimizle ve kendimize güvenerek, diğerleriyle kurduğumuz bağları daha sağlam ve sağlıklı hale getirebiliriz. Bağlılık, birlikte büyümek ve güçlenmekken; bağımlılık, iradenin prangasıdır. Özgürlüğümüzü içimizde bulduğumuzda, hakikaten bağlanabiliriz—tıpkı Eros ve Anteros’un sağlıklı sevgiyle, Sisyphus’un taşına ve Persephone’un karanlık dünyasına düşmemek gibi…

Sevgiyle kalın.

Firdevs