Anksiyete Bozukluğu Nedir?
Anksiyete bozukluğu, daima ve çok kaygı, endişe yahut gerginlik hissiyle karakterize edilen yaygın bir ruhsal sıhhat sıkıntısıdır. Olağanda gerilimli durumlar karşısında herkes bir ölçü kaygı yaşar; lakin anksiyete bozukluğu olan şahıslarda bu kaygı, olağandışı derecede uzun sürer ve günlük hayatı olumsuz tesirler. Anksiyete, ekseriyetle kalp çarpıntısı, terleme, titreme, kas gerginliği, konsantrasyon bozukluğu, uyku sıkıntıları ve toplumsal durumlarda kaçınma üzere belirtilerle kendini gösterir.
Anksiyete bozukluklarının birçok farklı çeşidi vardır. Bunlardan kimileri:
• Genel Anksiyete Bozukluğu (GAB): Daima ve çok tasa hali, birçok vakit rastgele bir bariz tetikleyici olmadan ortaya çıkar.
• Panik Bozukluğu: Apansız gelen ve ağır endişe yahut panik ataklarla karakterize edilir. Bu ataklar sırasında vefat korkusu yahut denetim kaybı hissi üzere belirtiler yaşanır.
• Toplumsal Anksiyete Bozukluğu: Toplumsal durumlarda öbürleri tarafından olumsuz değerlendirilme korkusu yaşanır. Bu kaygı, toplumsal ortamlardan kaçınmaya yol açabilir.
• Özgül Fobiler: Makul obje yahut durumlara (örneğin yükseklik, uçak, hayvanlar) karşı çok kaygı hissi.
Anksiyete bozukluğunun nedenleri tam olarak bilinmese de, genetik, biyolojik, çevresel ve ruhsal faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi
Anksiyete bozukluğunun tedavisi, kişinin belirtilerinin şiddetine, tipine ve ferdi gereksinimlerine nazaran şekillendirilir. En önemli tedavi usulleri şunlardır:
1. Psikoterapi
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Anksiyete bozukluklarının tedavisinde en çok kullanılan yollardan biridir. BDT, bireylerin olumsuz fikir kalıplarını ve davranışlarını tanımasına ve bu kalıpları değiştirmesine yardımcı olur. Bilhassa anksiyetenin tetikleyicilerini ve başa çıkma stratejilerini öğrenme konusunda tesirlidir.
• Maruz Bırakma Terapisi: Bilhassa fobilerde ve toplumsal anksiyetede kullanılan bu formül, bireylerin korktukları durumlarla inançlı bir ortamda yavaş yavaş yüzleşmelerini sağlar. Bu süreç, vakitle kaygının azalmasına yardımcı olabilir.
• Psikodinamik Terapi: Anksiyetenin altında yatan bilinçdışı çatışmaları ve geçmiş yaşantıları anlamaya yönelik bir terapi tipidir. Bilhassa çocukluk tecrübeleri ve bastırılmış hisler üzerine odaklanır.
2. İlaç Tedavisi
• Antidepresanlar: Anksiyete bozukluklarının tedavisinde sıkça kullanılan antidepresanlar, bilhassa serotonin düzeylerini düzenleyen SSRI (Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri) ilaçları, anksiyete belirtilerini azaltabilir.
• Anksiyolitik İlaçlar: Benzodiazepinler üzere kısa periyodik tesir eden anksiyolitikler, ağır anksiyete belirtilerini hafifletebilir. Lakin bu ilaçlar bağımlılık riski taşıdığından çoklukla kısa vadeli olarak kullanılır.
• Beta Blokerler: Bilhassa fizikî anksiyete belirtilerini (kalp çarpıntısı, titreme) hafifletmek için kullanılabilir.
3. Yaşam Üslubu Değişiklikleri ve Destekleyici Yöntemler
• Tertipli İdman: Fizikî aktivite, gerilim hormonlarını azaltır ve endorfin salgısını artırarak ruh halini güzelleştirir. Tertipli idman, anksiyeteyi hafifletmek için önerilen bir usuldür.
• Nefes ve Gevşeme Teknikleri: Derin nefes alma, meditasyon ve yoga üzere rahatlama usulleri, anksiyete belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı Beslenme ve Uyku Tertibi: İstikrarlı bir diyet ve kâfi uyku, vücudun gerilimle daha düzgün başa çıkmasını sağlar.
• Alkol ve Kafein Tüketimini Azaltma: Anksiyeteyi tetikleyebilecek yahut şiddetlendirebilecek hususlardan uzak durmak, belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.
4. Destek Kümeleri ve Toplumsal Destek
Anksiyete bozukluğu yaşayan bireyler için takviye kümelerine katılmak, yaşadıkları tecrübeleri paylaşarak yalnız olmadıklarını hissetmelerine ve başa çıkma stratejileri öğrenmelerine yardımcı olabilir. Aile ve arkadaş dayanağı de güzelleşme sürecinde değerlidir.
Sonuç
Anksiyete bozuklukları tedavi edilebilir rahatsızlıklardır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile bireylerin günlük ömür kalitesini artırmak mümkündür. Bireye uygun tedavi planı, profesyonel bir terapist yahut psikiyatristle birlikte belirlenmelidir.
