A KÜMESİ BETA HEMOLİTİK STREPTOKOK BADEMCİK ENFEKSİYONU
(BETA ENFEKSİYONU)
A kümesi beta hemolitik streptokokların neden olduğu tonsilitin (bademcik enfeksiyonu) belirtileri çoklukla şunlardır:
• Yüksek ateş,
• Baş ve boğaz ağrısı,
• Boynun ön tarafındaki ve çene altındaki lenf bezlerinde şişlik,
• Yumuşak damakta (damağın bademciklere yakın kısmı) noktasal kanamalar ve bademciklerde kızarıklık, kirli beyaz-sarı renkte lezyonlar. Kimi çocuklarda bu yakınmalara karın ağrısı da eşlik edebilir.
Beta enfeksiyonu üç yaş altındaki çocuklarda tipik bulgular yerine;
• Burun akıntısı,
• Halsizlik,
• Çok yüksek olmayan ateş,
• Huzursuzluk üzere belirtilere neden olabilir.
Biraz daha detaya girersem;
• Boğaz Ağrısı: Çoklukla birdenbire başlar ve şiddetli olabilir. Ağrı yutkunmayı zorlaştırabilir.
• Ateş: Yüksek ateş, ekseriyetle enfeksiyonla birlikte görülen yaygın bir belirtidir.
• Bademciklerde Kızarıklık ve Şişlik: Bademcikler şişer, kızarır ve üzerlerinde beyaz yahut sarı renkli pürülan (iltihaplı) noktalar görülebilir.
• Beyaz yahut Sarı Pürülan Lezyonlar: Bademcikler üzerinde iltihap birikmesi, çoklukla streptokokal tonsilitin bir belirtisidir.
• Yutkunma Zorluğu: Ağrı nedeniyle yemek ve sıvı tüketmek zorlaşabilir.
• Baş Ağrısı: Ekseriyetle boğaz ağrısıyla birlikte ortaya çıkar.
• Boyun Bölgesinde Şişlik: Boğazdaki iltihaplanma boyun bölgesindeki lenf bezlerinde de şişliğe neden olabilir.
• Kusma ve Karın Ağrısı: Bilhassa çocuklarda, streptokokal enfeksiyon bazen mide bulantısı ve karın ağrısına da yol açabilir.
• Beden Ağrıları ve Halsizlik: Genelde grip gibisi semptomlarla birlikte görülür.
Kuluçka Mühleti: Beta enfeksiyonunun kuluçka mühleti 2-5 gündür.
Beta enfeksiyonu çoklukla kimlerde görülür?
Beta enfeksiyonu her yaşta görülmekle birlikte en sık okul çağı çocuklarında ve adölesan (ergenlik) devrinde görülür ve 7-8 yaş civarında pik yapar. Beta enfeksiyonun üç yaş altındaki çocuklarda görülme sıklığı enderdir.
Sonbaharın sonunda, kış aylarında ve ilkbaharın başında yılın başka vakitlerine nazaran daha fazla görülür
Enfeksiyonun Yayılma Yolları
• Direkt Bulaşma: Öksürük, hapşırık yahut yakın temas yoluyla.
• Yüzey Teması: Enfekte olmuş nesnelere dokunmak ve akabinde ağız, burun yahut göz ile temas etmek.
• Damlacık Bulaşması: Enfekte bir şahısla yakın temas ve damlacıklarla bulaşma.
Teşhis ve Testler
• Farenjit Tanısı: Boğazdan sürüntü alınarak yapılan streptokok süratli testleri (antijen testi) yahut kültür ile teşhis konabilir.
• Kültür: Kanlı agar üzerinde bakteri kültürü ile bakteri tanımlanabilir.
• Serolojik Testler: Romatizmal ateş ve akut glomerülonefrit üzere komplikasyonlar için, streptokoklara karşı gelişen antikorların ölçülmesi yararlı olabilir. Kesin teşhis koydurmaz. Yalnızca enfeksiyonun geçirilmiş olduğunu gösterir.
A kümesi beta hemolitik streptokok tonsilitinin tedavisi antibiyotiklerle yapılır:
• Antibiyotik Tedavisi: Penicillin yahut amoksisilin ekseriyetle birinci tercih edilen antibiyotiklerdir. Şayet hasta penislini alerjisi gösteriyorsa, sefalosporinler yahut makrolid antibiyotikler (azitromisin, klaritromisin gibi) kullanılabilir. Tedavi penisilin ile10 gündür. Çocuğun ateşi düşse bile antibiyotik 10 güne tamamlanmadan kesilmemelidir.
• Ağrı Kesiciler ve Ateş Düşürücüler: Boğaz ağrısını hafifletmek için asetaminofen (parol, calpol) yahut ibuprofen (dolven, pedifen, ibufen gibi) kullanılabilir. Bu ilaçlar ateşi düşürür ve beden ağrılarını hafifletir.
• Sıvı Tüketimi: Yutkunma zahmeti nedeniyle hastaların bol ölçüde sıvı almaları önerilir.
• Buzlu İçecekler ve Gargaralar: Tuzlu suyla yapılan gargara, boğaz ağrısını hafifletebilir. Ayrıyeten soğuk içecekler yahut dondurma tüketimi de rahatlama sağlayabilir.
Streptokokal tonsilitin tedavi edilmemesi yahut geç tedavi edilmesi durumunda önemli komplikasyon ortaya çıkabilir:
• Romatizmal Ateş: streptokokal enfeksiyonlar, kalp, eklem, cilt ve hudut sistemi üzerinde kalıcı hasarlara yol açabilen romatizmal ateşe neden olabilir. Bu, bilhassa çocuklarda görülür.
• Akut Glomerülonefrit: Streptokok enfeksiyonları böbrekleri etkileyebilir ve akut glomerülonefrit ismi verilen, böbreklerin iltihaplanmasına yol açabilen bir hastalığa neden olabilir.
• Abse: Bademciklerde biriken irin vakitle bir bademcik abseleri oluşturabilir ve cerrahi müdahale gerekebilir.
• Nekrotizan Fasiit: Nadiren, enfeksiyon cilt altındaki dokulara yayılabilir ve bu çok tehlikeli bir enfeksiyon olan nekrotizan fasiite yol açabilir.
• Akut Sinüzit yahut Orta Kulak İltihabı (Otitis Media): Boğazdaki enfeksiyon, üst teneffüs yollarını etkileyerek sinüzit yahut orta kulak iltihabına yol açabilir.
Korunma
• Hijyen: Ellerini sık sık yıkamak, streptokokları taşıyan bireylerin öksürük ve hapşırık sırasında ağızlarını kapatması ve tek kullanımlık peçeteler kullanması, enfeksiyonun yayılmasını engellemeye yardımcı olabilir.
• Antibiyotik Tedavisi: A kümesi beta hemolitik streptokok enfeksiyonları antibiyotik tedavisi ile süratle tedavi edilebilir ve enfeksiyonun yayılmasını önler.
Beta enfeksiyonu tedavisi sonrası rutin olarak boğaz kültürü denetimi yapılması önerilmez. Lakin çocukta kalp romatizması hikayesi varsa tedavi sonrası boğaz kültürü yapılarak enfeksiyonun güzelleştiği gösterilmelidir.
Beta taşıyıcılığı nedir? Kimi durumlarda Beta mikrobu hiçbir yakınmaya neden olmadan boğaza yerleşebilir. Bu durum taşıyıcılık olarak isimlendirilir. Bunların bir kısmı tesadüfen tespit edilebilir. Bilhassa salgın periyotlarında okul çocuklarının yaklaşık yüzde 25’inde taşıyıcılık kelam konusu olabilir. Diğer bir sıhhat sorunu ve Beta enfeksiyonu düşündüren yakınması olmayan çocuklarda, durumun taşıyıcılık olduğunu kesin ise rutin bir tedavi önerilmemektedir.
• Çocuğun yaşadığı yerde akut kalp romatizması yahut akut glomerülonefrit hadiselerinde artış varsa,
• Ailede akut kalp romatizması hikayesi varsa,
• Uygun tedaviye karşın aile içinde daima tekrarlayan Beta enfeksiyonu hikayesi varsa,
• Tekrarlayan Beta enfeksiyonları nedeniyle çocuğun bademciklerinin alınması planlanıyorsa Beta enfeksiyonu taşıyıcılığı kesinlikle tedavi edilmelidir.
• Eğer Beta enfeksiyonu belirtileri yoksa Beta enfeksiyonu olan çocukla tıpkı konutta yaşayanlardan yahut okuldaki öteki temaslı bireylerden rutin olarak test gönderilmesi önerilmez. Bu durumun değerli bir istisnası vardır. Şayet çocukla tıpkı meskende yaşan bireylerde Beta enfeksiyonu komplikasyonu olarak ortaya çıkan kalp romatizması yahut akut glomerülonefrit tabloları varsa, bu şahıslara yakınmaları olmasa da Beta enfeksiyonuna yönelik testler yapılmalıdır.
KIYMETLİ BİLGİLER
• Bademcik enfeksiyonunda antibiyotik başladıktan 24 saat sonra bulaşıcılık ortadan kalkar. Bu nedenle çocuğun okula devamı için en az 24 saat uygun antibiyotik tedavisini almış olması gerekir.
• Penisilin ile tedavi müddeti 10 gündür. Bu mühlete uyulur ise komplikasyon ihtimali çok azalır.
• Beta enfeksiyonu tedavisine, şikayetler başladıktan sonraki birinci 7-9 gün içinde başlanırsa, Beta enfeksiyonun çok kıymetli bir komplikasyonu olan akut kalp romatizması (romatizmal ateş) gelişimi önlenir.
• Önemli noktalardan biri de ASO testinin akut Beta enfeksiyonun teşhisinin koyulmasında bir yerinin olmadığıdır.
